Motorlu araçlarda güç aktarımı manuel, otomatik ve yarı otomatik gibi farklı şanzıman sistemleri tarafından sağlanıyor. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan CVT şanzıman da bunlardan biri. CVT şanzımanla ilgili merak ettiğiniz tüm bilgileri bu rehberde bulabilirsiniz.
CVT Şanzıman Nedir?
Debriyaj ve geleneksel vites değiştirme ihtiyacını ortadan kaldıran CVT şanzıman yaygın olarak kullanılan ve otomobil üreticilerinin geliştirmeye devam ettiği bir teknoloji. CVT nedir diye merak ediyorsanız, açılımı Continuously Variable Transmission olan bu şanzıman türü “sürekli değişken şanzıman” anlamına geliyor. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan tork konventörlü ve çift kavramalı şanzımanların aksine sınırlı sayıda dişli yerine sonsuz vites seçeneği sunarak çalışıyor.
CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?
Geleneksel aktarım sistemlerinin aksine vites veya bir dişli kutusuna sahip olmayan CVT şanzımanlar basit bir çalışma prensibine dayanıyor. En yüksek ve en düşük vitesler arasında hiçbir kayma olmadan sonsuz değişkenliğe izin veren bir kasnak sistemi üzerinde çalışıyor.
Çoğu CVT yalnızca üç temel bileşenden oluşuyor:
- Dayanıklı bir çelik zincir veya kauçuk kayış,
- Tahrikli bir değişken girişli kasnak,
- Tahrikli bir çıkış kasnağı.
Bu temel unsurların haricinde çeşitli mikroişlemciler, elektronik üniteler ve sensörler de kullanılıyor.
CVT şanzımanlar şu şekilde çalışıyor:
- CVT şanzıman birbirine zincirle bağlı olan giriş ve çıkış kasnaklarının hareketine bağlı olarak çalışıyor.
- Zincir kasnakların üzerindeki oluklara konumlanırken; bu oluklar karşılıklı iki konik duvardan oluşuyor.
- Her bir kasnağın konik duvarları birbirine yaklaşıp uzaklaşarak zinciri hareket ettiriyor ve dişli oranlarının değişmesine yani vites değişimine olanak tanıyor.
- Bir kasnağın duvarları birbirinden uzaklaşarak zincirin oluk içine doğru itilmesine ve kasnağın küçük bir dişli haline gelmesini sağlıyor.
- Karşı kasnağın duvarları da birbirine yaklaşarak zincirin dışarı itilmesine ve kasnağın büyük dişli haline gelmesini sağlıyor.
- Bu değişim işlemi sürekli tekrarlanarak teorik olarak sonsuz sayıda dişli yaratabiliyor. Bu da sonsuz vites anlamına geliyor.
CVT Şanzımanın Avantajları Nelerdir?
Vites geçişi sırasında kaybedilen torku yeniden kazanmayı amaçlayan CVT şanzımanlar konfordan yakıt verimliliğine kadar birçok avantaj sunuyor:
- Optimum güç dağıtımı: CVT şanzıman mevcut devirde arabanın en doğru viteste çalışmasını sağlayarak güç dağılımını optimum düzeyde tutuyor. Otomatik ve manuel şanzımanların aksine motorun devri sabitken aracın hızlanmasına olanak tanıyor.
- Daha iyi yakıt ekonomisi: CVT şanzıman motor devrini doğru zamanda ve doğru miktarda ayarlayabildiği için geleneksel muadillerine göre yakıt sarfiyatını en aza indiriyor. Özellikle otoyolda sabit hızda seyrederken devir saatinde düşük sayıları görmek mümkün. Bu da yakıt verimliliği için önemli bir avantaj anlamına geliyor.
- Daha basit şanzıman yapısı: CVT şanzımanlar planet dişli setine sahip tipik bir şanzımana kıyasla daha az sayıda mekanik parçadan oluşuyor. Çark dişlilerinden yoksun olan CVT kutusu, birbirine zincirle bağlı sürekli değişken konik kasnaklardan oluşuyor. Bu mekanik basitlik işlerin yanlış gitme olasılığını da en aza indiriyor.
- Daha hafif: Kompakt tasarımıyla öne çıkan CVT şanzıman geleneksel rakiplerine göre daha hafif bir yapıya sahip. Bir otomobilin güç aktarım mekanizmasındaki ağırlığın azalması ise yakıt ekonomisinde önemli avantajlar oluşturuyor.
- Kesintisiz hızlanma: Dişli oranları sürekli olarak değiştiği için motorda üretilen tork minimum kayıpla tekerleklere aktarılıyor. Vites oranlarının kademesiz olarak ayarlandığı bu çalışma düzeninde vites geçişlerindeki şok en aza indirilerek yumuşak bir sürüş konforu elde ediliyor.
CVT Şanzımana Sahip Toyota Modelleri Hangileridir?
Toyota CVT şanzıman teknolojisine kattığı yeniliklerle daha yüksek verimlilik sağlıyor. Şanzımana mekanizmasına eklenen kalkış dişlisi ile daha canlı ve akıcı bir sürüş deneyimi sunuyor. Direct Shift CVT adı verilen bu teknoloji hassas yazılımlarla desteklenerek yüzde 20 daha hızlı vites geçişi ve yüzde 6 daha iyi yakıt verimliliği sağlıyor.
Yüksek konfor ve yakıt verimliliğiyle çalışan Toyota modellerinde e-CVT yani elektronik kontrollü sürekli değişken şanzıman kullanılıyor. e-CVT şanzımana sahip en bilinen modellerin başında Corolla Sedan, Corolla Hatchback, C-HR ve Camry geliyor.
