Dizel Partikül Filtresi Nedir? Ne İşe Yarar?

677 Gösterim

Normal sürüş şartlarında 250 bin kilometrelik kullanım ömrüne sahip dizel partikül filtresi ya da kısa adıyla DPF, otomobilin üretimi sırasında egzoz sistemi içerisine yerleştiriliyor. Filtre sayesinde dizel yakıtın motor tarafından kullanımı sonrasında ortaya çıkan kurumun ve zararlı gazların doğaya direkt salınımı %80 oranında engellenmiş oluyor.

Partikül Filtresi Ne İşe Yarıyor?

Yeni jenerasyon otomobillerde standart haline gelen DPF, işlev açısından ağırlıklı olarak benzinli araçlarda bulunan katalitik konvertör ile benzerlikler gösteriyor. Katalitik konvertör, karbondioksit gazını başarılı bir şekilde filtre edebiliyor. Ancak dizelin yanması ile ortaya çıkan nitrojen oksit ve nitrojen dioksit gibi zararlı atıkların havaya karışmasını engelleme konusunda yetersiz kalıyor. Partikül filtresi ise bu bileşenlerin doğaya karışıp çevreyi kirletmesini ve insan sağlığına zararlı etkilerin ortaya çıkması riskini önemli ölçüde azaltıyor.

DPF, genel olarak 1200 °C’lik ısıya dayanıklı özel seramik malzeme kullanılarak üretiliyor. Filtrenin ayrıca silisyum karbürden üretilen versiyonları da bulunuyor. Seramik bazlı çeşitlere göre çok daha dayanıklı olan silisyum karbür filtreler, 2700 °C’ye kadar sorunsuz çalışıyor.

Dizel Motorlu Araçlar İçin DPF Neden Zorunlu Tutuluyor?

Avrupa Birliği, çeşitli mevzuatlar aracılığıyla tüm motorlu taşıt üreticilerinin uymaları gereken egzoz emisyon hedeflerini belirliyor. Bu doğrultuda önce Eylül 2009’da yürürlüğe giren “Euro 5” standardı, trafiğe çıkacak tüm dizel otomobillerde partikül filtresi bulunmasını zorunlu hale getirdi. Eylül 2014 itibari ile geçerli olan “Euro 6” standardı ise otomotiv firmalarının ürettikleri dizel modellerin tamamı için yasal emisyon değerlerini belirledi.

Tüm Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de satışa sunulan modern dizel motora sahip tüm otomobillerde bu fitreye yer veriliyor. Hatta periyodik araç muayenesi sırasında DPF’nin sökülüp sökülmediği ve doğru şekilde çalışıp çalışmadığı kontrol ediliyor. Bu nedenden dolayı belirli aralıklarla DPF’nin temizlendiğinden ve doğru çalıştığından emin olmak gerekiyor.

Dizel Partikül Fitresi İki Farklı Şekilde Temizlenebiliyor

Dizel motorlara özel parçacık tutucu filtre, pasif ve aktif olmak üzere iki farklı şekilde temizleniyor. Pasif yenileme, otomobilin 30 ila 50 dakika arasında sabit hızda kullanımı sırasında gerçekleşiyor. Bu esnada filtre, motordan çıkan gazların etkisi ile yaklaşık 550 °C’de ısıtılıyor. Bu sayede DPF’de biriken zararlı parçacıkların yanması sağlanıyor.

Aktif yenileme süreci ise motorun beyni (ECU) tarafından yönetiliyor. Filtre içerisindeki parçacık yoğunluğu  %45’e yaklaştığında elektronik kontrol ünitesi tıkanmayı engellemek amacıyla ejektörlerin yakıt püskürtme zamanlarına müdahale ederek egzoz gazı çıkış sıcaklığını 600 °C’ye çıkartıyor. İşlemin sonunda tıpkı pasif temizlemede olduğu gibi filtre içerisindeki partiküller yanıyor ve egzozdan dışarı atılıyor.

Aracın şehir içerisinde kısıtlı kullanımı, düşük hızlarda sürüş ve sık dur-kalk yapılması gibi durumlar hem pasif hem de aktif temizlik süreçlerinin başarısızlık ile sonuçlanmasına neden olabiliyor. Böyle bir durumun sık tekrarlanması halinde partikül filtresinin ya çeşitli kimyasallar kullanılarak temizlenmesi ya da yenilenmesi gerekiyor.