Debriyaj sisteminin önemli bir parçası olan baskı balata kısaca, vites değişimi ve dur-kalk işleminin düzenli yapılmasını sağlar. Özellikle manuel şanzımana sahip araç sürücülerinin konforlu şekilde yolculuk etmelerine katkı sunar. Peki tüm detaylarıyla baskı balata nedir, ne işe yarar ve baskı balata arızası nasıl anlaşılır? Toyota Türkiye olarak baskı balataya dair merak edilen tüm sorulara yanıt verdik!
Baskı Balata Nedir?
Manuel şanzıman ve yarı otomatik araçlarda bulunan baskı balata, motor ve şanzıman arasındaki güç aktarımını yapan bir parçadır. Debriyajın çalışma mekanizmasında yer alan bu parça, debriyaj balatası olarak da adlandırılır. Debriyajın güvenli şekilde kullanılması için baskı balata aracılığıyla motor ve şanzıman arasında güç aktarımın gerçekleşmesi gerekir. Baskı balata, yay ve koldan oluşan metal bir parçadır.
Debriyaj plakalarını sıkıştıran ve motor gücünü tekerleklere aktaran baskı balata, debriyajın kontrollü şekilde çalışmasını sağlar. Yarı otomatik ve manuel şanzıman araçlarda bu mekanizmanın olmaması durumunda debriyajın kontrolü epey zorlaşır ve vites değişimi de mümkün olmazdı. Peki tüm işlevleriyle baskı balata ne işe yarar ve araçtaki temel görevi nedir? Baskı balata nedir sorusunu yanıtladığımıza göre şimdi balatanın ne işe yaradığına geçelim.
Baskı Balata Ne İşe Yarar?
Debriyajın çalışma mekanizması; debriyaj plakası, debriyaj pedalı ve volana dayanır. Baskı balatanın işlevi de bu parçaların kontrollü şekilde motordan tekerleklere aktarımını sağlamaktır. Debriyaj baskı balatası, debriyaj pedalına basıldığında plakayı iterek gücü motordan şanzımana aktarır.
Baskı balatanın bir diğer işlevi ise vites değişimidir. Bilindiği üzere manuel araçlarda vites değişimi, debriyaj pedalına basılarak yapılır. Debriyaj pedalına basıldığında ise hareket gücü, debriyaj plakasına iletilir. Böylece vitesin değişmesi için gerekli olan motor gücünün iletilmesiyle yeni vitese geçilir. Genel olarak baskı balata işlevlerini şöyle sıralamak mümkündür:
- Motor ile vites kutusu arasındaki güç aktarımını sağlayarak yeni vitese geçişi hızlandırır,
- Debriyaj plakasını iterek motor gücünün tekerleklere aktarımını sağlar,
- Aracın dur-kalk işlemlerinde güvenli bir debriyaj kullanımı ve konforlu sürüş deneyimi sunar,
- Debriyaj plakası ile temas ederek kalkış ve duruşlarda sürtünmeyi ve sarsılmayı önler,
- Debriyajın daha az yorulmasını sağlar ve debriyaj ömrünü de uzatır.
Baskı balatanın işlevlerini de detaylandırdığımıza göre şimdi baskı balata nasıl çalışır konusuna geçelim.
Baskı Balata Nasıl Çalışır?
Baskı balatanın çalışma mekanizması, debriyaja bağlıdır. Debriyaja bağlı olan balata, debriyaj diskine baskı yaparak motor ile şanzıman arasındaki güç aktarımını gerçekleştirir. Güç şanzımana aktarıldıktan sonra da aksa ve tekerleklere iletilir. Böylece aracın güvenli şekilde hareket etmesi sağlanır.
Baskı Balata Ömrü Ne Kadardır?
Baskı balatanın ne zaman biteceği ve kullanım ömrü merak edilen detaylardan biridir. Maalesef debriyaj balatası araçta en hızlı aşınan parçalar arasındadır. Bundan dolayı balataların periyodik bakımlarını aksatmamak gerekir. Baskı balata ömrü ise ortalama 60-100 bin km aralığındadır. Bununla beraber aracın sürüş kullanımına göre baskı balata ömrü de değişebilir. Düzenli bakım ve periyodik kontroller neticesinde aracınızın baskı balata ömrünü de takip edebilirsiniz. Peki ömrü biten veya arızalanan baskı balata nasıl anlaşılır, arıza belirtileri nelerdir? Şimdi bu konuya dair bilgilere geçelim.
Baskı Balata Bittiği Nasıl Anlaşılır?
Debriyaj balatası, zamanla aşınır ve sürüş performansını da olumsuz yönde etkiler. Baskı balatanın arızalanması, kendini bazı belirtilerle gösterir. Baskı balata arıza belirtileri şu şekildedir:
- Vites değişiminde zorlanmalar: Balatanın arıza göstergelerinin başında vitese geçişte zorlanmalardır. Viteste gerginlik veya gecikme gibi belirtiler, akla balata arızası da getirir.
- Debriyajın kayması: Balatadaki hasar, debriyajın kaymasına veya patinaj yapmasına sebep olabilir. Debriyaj kayması da akla balata arızasını getirmelidir.
- Tekerleklerin titremesi: Debriyajın düzgün şekilde kapatılmaması ve dur-kalklarda gücün kontrol edilememesi, tekerleklerin de sarsılmasına neden olur.
- Araçtan tıkırtı seslerinin gelmesi: Araç seyir hâlindeyken tekerleklerden tıkırtıların ve sürtünme seslerinin gelmesi de balata arızasıyla ilgili olabilir.
- Balatadan Koku Gelmesi: Debriyajın aşırı ısınmasından dolayı baskı balata yaylarında da ısınma meydana gelir. Bu da balatadan yanık kokusunun gelmesine neden olur.
- Araç Çekişinin Düşmesi: Manuel araçların çekişinde balata arızasından kaynaklı düşüş meydana gelebilir. Bu durumda yokuş performansının düşmesi ve motorun boğulması sorunlarına rastlanır. Araç çekişinin düşüşü hakkında diğer sebepler için Araba Çekişi Nedir, Neden Düşer adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
Yukarıdaki balata arızalarının sebepleri de epey önemlidir. Belli bir süreden sonra baskı balatanın bitmesi normal olsa da bazı nedenlerden dolayı balata ömründen önce aşınma ve hasarlar meydana gelebilir. Bu aşamada, baskı balata biten araba nasıl gider konusunu da bilmek önemlidir.
Baskı Balata Biten Araba Nasıl Gider?
Balata parçası, sürtünme malzemesinden yapılır ve sürtünme kaynaklı olarak da aşınmaya hazır yapıdadır. Debriyaj plakası sürekli temas hâlindeyken zamanla parça aşınmalarına rastlanır. Ayrıca aracın fazla zorlanması, ani hızlanma ve yavaşlama, baskı balatanın bitmesine neden olur. Yine aşırı sıcak ve nemli havalarda aracı sürmek de baskı balatanın ömrünü kısaltan unsurlardan biridir.
Baskı balatanın bitmesi durumunda araç performansı düşer. Yokuşlarda ve hızlanma durumlarında araçta titremeler meydana gelir ve araç vites geçişlerinde düzgün ilerleyemez. Baskı balata arızası giderilmediği durumda da araç hareket etmez. Peki baskı balata arızalarının ana nedenleri ve çözüm yolları nelerdir?
Baskı Balata Arızası Nedenleri ve Bakımı
Baskı balatada meydana gelen arıza belirtileri, debriyaj veya direk balata arızasından kaynaklı olabilir. Baskı balatanın kalitesinden dolayı ileride bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Düşük kaliteden seçilen debriyaj balatası, aşınmaya karşı daha hassastır. Bundan dolayı baskı balata değişiminde düşük maliyetli tercihler yerine yoğun lif içeren kaliteli balatalara yönelmeniz önerilir. Genel olarak baskı balata arızasının nedenleri şu şekildedir:
- Yokuşlarda debriyajı aşırı zorlamak,
- Agresif vites değişimi yapmak,
- Baskı balatanın ömrünün bitmesi,
- Yokuş kalkışlarında kontrolsüz şekilde yarım debriyaj kullanmak,
- Debriyaj diskinin aşınması.
Yukarıdaki sebeplerden dolayı ortaya çıkan balata arızalarına karşı balata değişimi yapılabilir. Ancak eğer sorun şanzıman kaynaklıysa balata değişimine gerek kalmaz. Baskı balatadan kaynaklı bir arıza söz konusu olduğunda ise değişim gerekli görülür. Bu durumda profesyonel destek içeren yetkili oto servise başvurulabilir. Doğru tespit, arıza giderilmesi ve bakımı için bu konuda uzmanlaşmış oto servis elemanlarından gerekli bilgiyi alabilirsiniz. Özellikle doğru ve kaliteli debriyaj balatasını montajlamak için profesyonel destek şarttır. Debriyaj balata değişiminde izlenen adımlar ise şu şekildedir:
- Şanzımanın sökülmesi
- Debriyaj setinin çıkarılması ve temizlenmesi
- Volan dişlisi ve şaft contasını sökülüp değiştirilmesi
- Temizlenen debriyaj diskinin takılması
- Şanzıman motor bloğunun montaj işlemlerinin tamamlanması
Yukarıdaki işlemler sonrası nihai kontroller de tamamlanır ve debriyaj kablosunu fazla sıkmadan debriyaj sistemi çalıştırılır. Balata değişimi sonrasın periyodik bakım ve kontrol işlemlerine de devam etmek önemlidir.
Sizinle baskı balata nedir, ne işe yarar ve baskı balata arızasında ne yapmak gerektiğini paylaştık. Toyota Türkiye kapsamında otomobil dünyasına dair güncel gelişmeler ve rehber içeriklere yer verilen Toyota Blog sayfasına göz atabilirsiniz.
