Otomobil seçerken performans ve yakıt verimliliği gibi kriterleri göz önünde bulunduruyorsanız motorlar hakkında bilgi sahibi olmanızda fayda var. Yakıt ve havayı yakarak önce ısı enerjisi ardından mekanik enerji üreten motorlar birbirinden farklı çeşitlere sahip. Motor çeşitleri söz konusu olduğunda motorun kullandığı yakıt türünden sahip olduğu silindir sayısına kadar farklı değişkenleri göz önünde bulundurmanız gerekir. İşte bu değişkenleri ve motor türleri hakkında merak ettiğiniz tüm bilgileri bu yazıda bulabilirsiniz.
Yaktığı yakıta göre motor çeşitleri
Benzinli motor: Benzinli motorlar yakıt ve hava karışımı yanma odasına girmeden önce ateşleme için bujiyi kullanıyor. Sıralı, V tipi veya boksör tipi gibi çeşitli düzenlerde üretilebiliyor. Silindirlerin tek bir krank milinde düz bir çizgide konumlandığı sıralı motorlar hafif ve yakıt tasarrufu sağlayan yapısıyla öne çıkıyor. Otomobilinizden yüksek bir performans bekliyorsanız yakıt olarak benzinin kullanıldığı motorları tercih edebilirsiniz.
Dizel motor: Dizel motorlar benzinli motorlar gibi buji ile ateşleme yerine yakıt ve hava karışımını yakmak için sıkıştırma yöntemini kullanıyor. Yanma sırasında meydana gelen aşırı basınca dayanacak şekilde daha dayanıklı bir şekilde üretiliyor. Daha doyurucu tasarımı sayesinde dizel motorların geleneksel benzinli motorlardan daha uzun ömürlü oldukları söylenebilir. Daha yüksek tork üretimi, çekiş gücü yüksek bir motor ve yakıt tasarrufu arayışında olanlar için en iyi seçenek olabilir.
Yakıtın yakıldığı yere göre motor çeşitleri
İçten yanmalı motor: Yakıtın motorun içinde yakıldığı motor türlerine içten yanmalı motor deniyor. Farklı ateşleme sistemleriyle patlama şeklinde gerçekleşen yanma sırasında benzin, motorin ve hidrojen gibi yakıtlar kullanılıyor.
Dıştan yanmalı motor: Otomobillerde kullanılmayan dıştan yanmalı motor sistemlerinde yakıt motorun dışında yakılıyor. Buhar makinesi, buhar türbini ve stirling motoru bu gruba giriyor.
Zamanlama sistemine göre motor çeşitleri
İki Zamanlı: Bu tip motorlarda silindirler bir güç vuruşunda iki kez hareket ediyor. İlk hareketinde emme ve sıkıştırma, ikinci hareketinde ise yanma ve egzoz gerçekleştiriliyor. Küçük motorlarda kullanılan bu zamanlama sistemi, dört zamanlılara göre daha fazla yakıt tüketimine neden oluyor.
Dört zamanlı: Dört zamanlı motorlarda pistonlar bir güç vuruşunda iki yukarı iki aşağı olmak üzere silindirler içinde dört kez hareket ediyor. Günümüzdeki otomobiller genellikle dört zamanlı motorlara sahip.
Silindir sayısına göre motor çeşitleri
İki silindirli motor: Yalnızca küçük kapasiteli motorlarda kullanılan çift silindir sistemi otomobiller arasında pek yaygın değil.
Üç silindirli motor: Genellikle küçük otomobil motorlarında bulunan üç silindir, yakıt verimliliğinden ödün vermeden yeterli gücü elde edebilmek için turbo motorlarla birlikte kullanılıyor.
Dört silindirli motor: Otomobil motorları arasında en yaygın silindir sayısını dört silindirliler oluşturuyor. Dört silindirli motorların neredeyse tamamı sıra tipi silindir sıralanışına sahip.
Beş silindirli motor: Oldukça nadir görülen beş silindirli motor üniteleri ateşleme sırasında ayırt edici derecede farklı bir ses çıkarıyor.
Altı silindirli motor: Üst segment araçların çoğunda altı silindirli motor bulunuyor. Genellikle düz ve V tipi sıralanışa sahip olan altı silindirli motorlar, dört ve sekiz silindirli olanlara göre daha yüksek perdeden, yarış motorunu andıran bir ses çıkarıyor.
Soğutma sistemine göre motor çeşitleri
Su soğutmalı: Motorlar parçaları yüksek devirlerde çalıştığı için yüksek miktarda ısı üretiyor. Motor parçalarının aşırı ısınması motor sağlığı için iyi bir şey olmadığından soğutma sistemlerine ihtiyaç duyuluyor. Su soğutmalı motorlardaki sıcaklık su sirkülasyonu kullanılarak düşürülüyor. Hava soğutmalı rakiplerine göre daha sessiz ve yüksek performansta çalışan bu soğutma sistemine sahip motorlarda antifriz sıvısı kullanılıyor.
Hava soğutmalı: Hava soğutmalı motorlarda aşırı ısınmayı engellemek için atmosferik basınçtan faydalanılıyor. Hava dolaşımı sayesinde soğuyan bu tip motorlar su soğutmalı modellere göre soğuk havalarda daha iyi bir performans sunuyor.
Hava besleme sistemine göre motor çeşitleri
Atmosferik motor: Motorlardaki yakıtın yakılabilmesi için havaya da ihtiyaç duyuluyor. Atmosferik motorlarda motorun enerji üretebilmek için ihtiyacı olan hava ise atmosfer basıncından faydalanılarak alınıyor. Çoğu benzinli otomobilde atmosferik motor kullanılıyor. Bazı spor arabalar turbo gecikmesini önlemek için atmosferik hava besleme sisteminden yararlanıyor.
Turbo motor: Turbo hava besleme sistemi küçük hacimli motorlardan daha yüksek güç elde etmek için kullanılıyor. Turbo sisteminin içinde yer alan türbin çarkı ve kompresör çarkı yanma odasından çıkan egzoz gazlarını çekerek yüksek basınçlı bir şekilde motorun içine tekrar gönderiyor. Bu da motora ekstra hava girmesini sağlayarak daha fazla yakıtla birleşmesini, dolayısıyla daha çok güç üretmesini sağlıyor. Turbo motorlar düşük devirlerde iyi performans sağladığı gibi kullanıcılarına daha ekonomik bir yakıt tüketimi de sunuyor.
Yakıt enjeksiyon şekline göre motor çeşitleri
FSI motor: Direkt enjeksiyonlu motorlar olarak da bilinen FSI motorlar yakıtın yanma odasına doğrudan aktarıldığı motor tiplerini oluşturuyor. FSI motorlar bu sayede daha iyi yakıt tasarrufu ve düşük emisyon değerleri amaçlıyor.
TSI motor: Açılımı Turbo Stratified Injection olan TSI motorlar küçük hacimli motorlara turbo eklenmesiyle elde edilen bir teknolojiye sahip. Turbo teknolojisi sayesinde küçük hacimli motorlardan daha fazla güç elde etmeyi amaçlayan bu motor tipi düşük yakıt tüketimi gibi bir avantaja da sahip.
TFSI motor: FSI motorların turbo beslemeli versiyonu olan TFSI motorlar, diğer motor türlerine kıyasla çok daha yüksek performans ve düşük yakıt tüketimi sunuyor. Turbo motoru sayesinde atık gazları tekrar dönüştürerek düşük emisyon değerleri de sağlayan bu motor tipinin LPG dönüşümlerine uygun olmadığını belirtmek gerekiyor.
GDI motor: Gasoline Direct Injection yani GDI motorlar, güçlü ve dayanıklı motor bloğu sayesinde yüksek basınçlarda çalışıyor. Bu sayede çok daha iyi bir performans sunan GDI motorlar için FSI motorların gelişmiş versiyonu tanımlaması yapılabilir.
T-GDI motor: GDI motorlara turbo eklenerek geliştirilen T-GDI motor teknolojisi bunu yaparak daha fazla performans almayı amaçlıyor. T-GDI motorlarda turbo sayesinde yanma odasına daha fazla hava gönderildiği için normal kapasitesinden daha fazla güç üretiliyor.
Ateşleme tipine göre motor çeşitleri
Buji ile ateşlemeli motor: Bu tip motorlarda yanma odasındaki yakıt-hava karışımını ateşlemek için buji adı verilen parça kullanılıyor. Buji ile ateşlemeli motorlarda yakıt olarak genellikle benzin kullanılıyor.
Sıkıştırma ile ateşlemeli motor: Bu tip motorların silindir kafasında buji parçası bulunmuyor. Ateşleme işlemi yüksek basınçlı havanın ısısı ile sağlanıyor. Dizel motorlarda kullanılan sıkıştırma ile ateşleme sistemi daha yüksek termodinamik verim sağlıyor.
Silindir sıralanışına göre motor çeşitleri
Sıralı (Düz) motor: En yaygın silindir sıralanışını sıralı motorlar oluşturuyor. Bu tip motorlarda silindirler yan yana aynı düzlem üzerine sıralandığı için hafif, daha maliyetsiz ve yakıt tasarrufu yüksek motorlar olarak biliniyor.
V tipi: V tipi motorlarda pistonlar ve silindirler arasında üstten bakıldığında V harfini andıran belirli bir açı bulunuyor. Motorun sahip olduğu bu şekil titreşimi minimuma indirerek denge sorununu ortadan kaldırıyor.
Boksör tipi: Bu tip motorlarda silindirler karşılıklı konumlarda yer alıyor. Bu sayede mükemmel bir dengeye sahip olsalar da yakıt tüketiminde diğerlerine kıyasla verimli bir performans sunamıyorlar.
W tipi: 12 ve 16 silindirli araçlarda görülen W tipi motorlarda silindirler üç sıra halinde düzenleniyor. Yüksek performansa sahip güçlü motorlarda bu silindir düzeni kullanılıyor.
