Arabalar görünmeyen ancak hayati öneme sahip birçok sistemden oluşuyor. Bunlardan biri de süspansiyon sistemi… Sürüş konforundan güvenli seyahate kadar birçok noktada kritik bir görev üstlenen bu sistemi daha yakından incelemek için süspansiyon nedir ve nasıl çalışır sorularını cevaplandıralım.
Süspansiyon sistemi nedir?
Orta esnek bir yapıya sahip olan süspansiyon sistemi, arabaların tekerlekleriyle şasiyi birbirine bağlıyor. Şasi; direksiyon, amortisör ve tekerlekler gibi birçok parçayla birlikte çalışıyor. Peki birçok bölümle bağlantılı olan süspansiyon sistemi ne işe yarar? Süspansiyon sistemi temel olarak yol ile tekerlekler arasında boşluksuz bir temas sağlıyor. Özellikle yol üzerindeki engebeleri ve şokları emerek pürüzsüz bir sürüş deneyimi sunuyor. Bu anlamda konfor bakımından olmazsa olmaz bir niteliğe sahip.
Süspansiyon sistemleri güvenli sürüş için de oldukça önemli. Yüksek hız, keskin dönüş ve ani frenleme gibi dinamik koşullarda araca denge kazandırıyor. Şasi ve tekerlekler arasındaki bağlantıyı sağlayan süspansiyonlar esnek yapısından dolayı arabaların diğer bileşenlerinde oluşabilecek deformasyonları da önlüyor. Örneğin bir aracın yüklendiği yük, direkt olarak şasi ve tekerleklere iletilseydi bir süre sonra bu parçalarda önemli bozulmalar oluşabilirdi. Süspansiyon sisteminin yaylardan oluşan yapısı özellikle düz olmayan zeminlerde oluşan kuvvetin büyük bölümünü emiyor. Diğer taraftan keskin dönüş yapıldığında oluşabilecek savrulma ve taklaları önlüyor.
Süspansiyon nasıl çalışır?
Süspansiyonlar konfordan güvenli sürüşe kadar pek çok önemli göreve sahip. O hâlde gelin süspansiyon nasıl çalışır daha yakından inceleyelim. Bu kadar çok görevi yerine getiren süspansiyon; yaylar, amortisör, askı sistemi, viraj demirleri, salıncak kolları ve rotil gibi çok sayıda parçanın kombinasyonundan oluşuyor.
Süspansiyon sisteminin belki de en önemli kısmını oluşturan yaylar farklı çeşitlere sahip. Aracın kullanım amacına ve büyüklüğüne göre farklı türde yaylar kullanılıyor. Bu yay çeşitlerini şu şekilde sıralamak mümkün:
- Yaprak yaylar,
- Helezon yaylar,
- Burulma çubuklu yaylar,
- Hava yastıklı yaylar.
Yaprak yaylar genellikle kamyon ve kamyonet gibi ağır araçlarda kullanılıyor. Helezon yaylar ise binek araçlarda kullanılan bir yay çeşidi. Kontrolsüz bir salınıma sahip olan burulma çubuklu yaylar da birden fazla çelik yayın birleşiminden oluşuyor. Arka süspansiyonlarda kullanılan bu yay çeşidinin birim ağırlığa düşen emme gücü diğerlerinden daha kuvvetli. Son yay çeşidi olan hava yastıklı yaylar havalı süspansiyonlarda kullanılıyor. Yolcu otobüslerinde kullanılan bu yay çeşidinde aracın ağırlığına göre ayarlanabilir bir sönümleme kuvveti uygulanıyor. Böylelikle değişken ağırlık durumlarında aracın tekerleklere uyguladığı basınç ideal seviyede tutuluyor.
Süspansiyon çeşitleri nelerdir?
Süspansiyon çeşitleri araçların tipine göre değişkenlik gösteriyor. Genel olarak iki çeşit süspansiyon sistemi mevcut: Sabit akslı süspansiyon sistemi ve bağımsız süspansiyon sistemi. Bu sistemlerin özelliklerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Sabit akslı süspansiyon sistemi
- Genellikle kamyon ve tır gibi ağır taşıtlarda kullanılıyor.
- Basit ve yapımı kolay bir tasarımdan oluşuyor.
- Konforu mükemmel olmamakla birlikte uzun bir kullanım ömrü vadediyor.
- Sağ ve sol tekerleklerin bir aksla birbirine bağlı olduğu sistemde tekerlekler birbirinden bağımsız hareket edemiyor.
Bağımsız süspansiyon sistemi
- Hafif ticari araçlarda ve otomobillerde kullanılıyor.
- Güvenli bir sürüş deneyimi ve konforu sunuyor.
- Tekerlekler birbirinden bağımsız şekilde dönebildiği için mükemmel bir yol tutuşuna sahip.
- Salıncak sistemi olarak da nitelendirilen bağımsız süspansiyon sistemleri virajlarda sunduğu dengeli salınımla aracın savrulmasını önlüyor.
Bahsettiğimiz iki ana süspansiyon sisteminin haricinde havalı süspansiyonlar ve bilgisayar destekli akıllı süspansiyon sistemleri de mevcut. Havalı süspansiyonlar genel olarak yolcu otobüslerinde kullanılıyor. Bu tip süspansiyonlarda metal yaylar yerine hava kuvvetinden yararlanılıyor. Bu sebeple sunduğu konfor deneyimi diğerlerine göre daha üst seviyede. Akıllı süspansiyon sistemi ya da aktif süspansiyon sistemi olarak adlandırılan süspansiyonlar ise tekerleklerdeki amortisörlerin her birini ayrı seviyelerde ayarlamaya olanak tanıyor.
