Motorlu araçlarda güç aktarımı; manuel, otomatik ve yarı otomatik gibi farklı şanzıman sistemleri tarafından sağlanır. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan CVT şanzıman da bunlardan biridir. Toyota Türkiye olarak Cvt şanzıman nedir, ne işe yarar ve çalışma mekanizması nasıldır sorularını yanıtladık. İşte CVT şanzımanla ilgili merak ettiğiniz detayları!
CVT Şanzıman Nedir?
Debriyaj ve geleneksel vites değiştirme ihtiyacını ortadan kaldıran CVT şanzıman, yaygın olarak kullanılan ve otomobil üreticilerinin geliştirmeye devam ettiği bir teknolojidir. CVT nedir diye merak ediyorsanız açılımı Continuously Variable Transmission olan bu şanzıman türü “sürekli değişken şanzıman” anlamına gelmektedir. Otomatik şanzıman sınıfına dahil olan tork konvertörlü ve çift kavramalı şanzımanların aksine sınırlı sayıda dişli yerine sonsuz vites seçeneği sunarak çalışır.
CVT şanzıman temelde üç unsurdan oluşur:
- Dayanıklı bir çelik zincir veya kauçuk kayış,
- Tahrikli bir değişken girişli kasnak,
- Tahrikli bir çıkış kasnağı.
Bu temel unsurların dışında çeşitli mikroişlemciler, elektronik üniteler ve sensörler de kullanılır.
CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?
Geleneksel aktarım sistemlerinin aksine vites veya bir dişli kutusuna sahip olmayan CVT şanzımanlar basit bir çalışma prensibine dayanıyor. En yüksek ve en düşük vitesler arasında hiçbir kayma olmadan sonsuz değişkenliğe izin veren bir kasnak sistemi üzerinde çalışır.
- CVT şanzıman birbirine zincirle bağlı olan giriş ve çıkış kasnaklarının hareketine bağlı olarak çalışır.
- Zincir kasnakların üzerindeki oluklara konumlanırken; bu oluklar karşılıklı iki konik duvardan oluşur.
- Her bir kasnağın konik duvarları birbirine yaklaşıp uzaklaşarak zinciri hareket ettirir ve dişli oranlarının değişmesine yani vites değişimine olanak tanır.
- Bir kasnağın duvarları birbirinden uzaklaşarak zincirin oluk içine doğru itilmesine ve kasnağın küçük bir dişli hâline gelmesini sağlar.
- Karşı kasnağın duvarları da birbirine yaklaşarak zincirin dışarı itilmesine ve kasnağın büyük dişli hâline gelmesini sağlar.
- Bu değişim işlemi sürekli tekrarlanarak teorik olarak sonsuz sayıda dişli yaratabilir. Bu da sonsuz vites anlamına gelir.
Peki Cvt şanzımanı öne çıkaran avantajlar nelerdir? Şimdi de bu konuya dair bilinmesi gerekenleri sıralayalım.
CVT Şanzımanın Avantajları Nelerdir?
Vites geçişi sırasında kaybedilen torku yeniden kazanmayı amaçlayan CVT şanzımanlar konfordan yakıt verimliliğine kadar birçok avantaj sunar:
- Optimum güç dağıtımı: CVT şanzıman mevcut devirde arabanın en doğru viteste çalışmasını sağlayarak güç dağılımını optimum düzeyde tutar. Otomatik ve manuel şanzımanların aksine motorun devri sabitken aracın hızlanmasına olanak tanıyor.
- Daha iyi yakıt ekonomisi: CVT şanzıman motor devrini doğru zamanda ve doğru miktarda ayarlayabildiği için geleneksel muadillerine göre yakıt sarfiyatını en aza indirir. Özellikle otoyolda sabit hızda seyrederken devir saatinde düşük sayıları görmek mümkün. Bu da yakıt verimliliği için önemli bir avantaj anlamına gelir.
- Daha basit şanzıman yapısı: CVT şanzımanlar planet dişli setine sahip tipik bir şanzımana kıyasla daha az sayıda mekanik parçadan oluşur. Çark dişlilerinden yoksun olan CVT kutusu, birbirine zincirle bağlı sürekli değişken konik kasnaklardan oluşur. Bu mekanik basitlik işlerin yanlış gitme olasılığını da en aza indirir.
- Daha hafif: Kompakt tasarımıyla öne çıkan CVT şanzıman geleneksel rakiplerine göre daha hafif bir yapıya sahiptir. Bir otomobilin güç aktarım mekanizmasındaki ağırlığın azalması ise yakıt ekonomisinde önemli avantajlar oluşturur.
- Kesintisiz hızlanma: Dişli oranları sürekli olarak değiştiği için motorda üretilen tork minimum kayıpla tekerleklere aktarılır. Vites oranlarının kademesiz olarak ayarlandığı bu çalışma düzeninde vites geçişlerindeki şok en aza indirilerek yumuşak bir sürüş konforu elde edilir.
CVT şanzımanın avantajlarıyla birlikte bazı dezavantajlarından da bahsetmek mümkündür. Başlıca dezavantaj, yüksek torklu araçlarda aşınma riskini artırmasıdır. Bunun nedeni, CVT şanzımanın kayış ya da zincir tahrikli bir sistem kullanması ve yüksek tork altında da bu bileşenlerin aşırı zorlanabilmesidir.
CVT Şanzıman Ömrü Ne Kadardır?
Cvt şanzıman ömrü de merak edilen bir başka konudur. Bu şanzımanın ömrünü etkileyen başlıca faktörler;
- Aracın kullanım tarzı,
- Yağ değişimi,
- Bakım rutinleridir.
Düzenli yaş değişiminin yapılması, ağır yükün çekilmemesi ve motorun aşırı sert kullanılmaması durumunda ortalama ömür uzatılabilir. Ortalama Cvt şanzıman ömrü de 150.000 – 250.000 kilometre arasıdır.
CVT Şanzıman Hangi Araçlarda Var?
Geleneksel vites geçişleri olmayan CVT şanzıman, sürüş konforuna sahip çoğu modern araçta yer alır. Yeni nesil araçlarda da gördüğümüz sürekli değişken şanzıman, Toyota model araçlarda da kendini gösterir.
Toyota CVT şanzıman teknolojisine kattığı yeniliklerle daha yüksek verimlilik sağlayan bu sistem, şanzıman mekanizmasına eklenen kalkış dişlisiyle daha canlı ve akıcı bir sürüş deneyimi sunar. Direct Shift CVT adı verilen bu teknoloji hassas yazılımlarla desteklenerek yüzde 20 daha hızlı vites geçişi ve yüzde 6 daha iyi yakıt verimliliği sağlar.
Yüksek konfor ve yakıt verimliliğiyle çalışan Toyota modellerinde e-CVT yani elektronik kontrollü sürekli değişken şanzıman kullanılır. E-CVT şanzımana sahip en bilinen modellerin başında ise Corolla Sedan, Corolla Hatchback, C-HR ve Camry gelir.
Ayrıca hibrit ve ekonomik araç modellerde CVT şanzıman hâlâ yaygın olarak kullanılır.
Yazımızda Cvt şanzıman nedir, nasıl çalışır ve avantajları nelerdir sorularını yanıtladık. Araç dünyasına dair merak edilen soruları Toyota Blog sayfamızda bulabilirsiniz.
Cvt şanzıman ne demek?
Sürekli Değişken Şanzıman anlamına gelen bu şanzıman, dişli oranlarını kesintisiz şekilde değiştirebilen otomatik bir şanzıman çeşididir. Klasik otomatik şanzımandan farklı olarak belirli vites kademeleri yerine kayış ve kasnak mekanizması sayesinde motorun devrine göre sürekli ve kademesiz bir geçiş sağlar.
Cvt şanzıman hangi araçlarda var?
Cvt şanzıman, yeni nesil çoğu modern araçta yer alır. Toyota model Corolla, Yaris, C-HR, RAV4 araçlarında da bu şanzıman yer alır.
CVT şanzıman ömrü ne kadar?
Cvt şanzımanın ortalama ömrü, 150.000 – 250.000 kilometre arasıdır. Bununla beraber aracın kullanım tarzına ve bakım rutinine göre bu kilometre değeri değişiklik gösterir.
Cvt şanzıman otomatik mi?
Evet, CVT şanzıman otomatik bir şanzıman çeşididir. Sürücü müdahalesi olmadan vites geçişlerini kendisi yapar.
