Otomobillerde yaşanabilecek kazalara yönelik çeşitli güvenlik sistemleri bulunur. Söz konusu otomobil güvenlik sistemleri olduğunda ise akla ilk olarak hava yastıkları gelmektedir. Airbag yani hava yastığı kazalarda sürücülerin güvenliğini sağlayan önemli bir koruma sistemidir. Türkçe’de karşılığı hava yastığı olarak geçer. Toyota Corolla’dan RAV4’e, Camry’den C-HR’a tüm Toyota modellerinde standart olarak sunulan hava yastıklarını bu denli önemli kılan şey ne? Hangi zamanlarda ve nasıl çalışıyor? Gelin birlikte bu soruların yanıtlarına ve hava yastığı teknolojisine bakalım. Araçlarda kurtarıcı bir rol üstlenen parçayı daha iyi anlamak için “Airbag nedir?” sorusuyla konuyu detaylandıralım.
Airbag Nedir?
“Airbag ne demek?” sorusuna içinde hava ve gaz bulunan, çarpışma esnasında açılan yastık denebilir. Sistemin tarihi 1950’li yıllara dayanır. İlk zamanlar uçaklarda güvenlik sağlama amacıyla kullanılan ürün 1980’lerden sonra arabalarda da kullanılmaya başlamıştır.
Otomobille seyir halindeyken bir kaza olduğunda şiddetli sarsılma meydana gelir. Oluşan savrulmada araç içindeki kişi başını çevreye çarpabilir. Çarpışma anında hava yastığı devreye girerek yaşanabilecek bu tip olumsuzlukların önüne geçer.
Hava yastığı araçların modeline göre birden fazla olarak yerleştirilebilir. Genellikle araçların ön ve ön bölgenin yan kısmına 2 adet yastık yerleştirilir. Arka koltukların da yanına iki adet hava yastığı koyulur. Aracın geneline konulan airbag sayesinde olası bir kaza anında otomobil içindeki herkesin güvenliği artar.
Kaza gerçekleştiğinde araç içindeki kişiler savrulduğu için baş gibi hayati bölgeler darbe alabilir. Bu durum yaralanmalara ve ölüme sebep olabilir. İçerisinde gaz bulunan mekanizma hafif yapıya sahiptir. Vücudun çeşitli organları bu yastığa çarptığında alacağı hasar azalır. Mekanizma darbeyi, hasarı absorbe eder.
Siz de güvenli bir sürüş deneyimi yaşamak istiyorsanız, Toyota C-HR modelini inceleyebilir, yüksek güvenlik sistemlerine sahip aracın özelliklerini keşfedebilirsiniz.
Hava Yastığı Nasıl Çalışır?
Hava yastığı, aracı emniyet kemeriyle birlikte daha güvenli hale getiren önemli bir sistemdir. Hava yastığının koruyuculuğunu artırmak için emniyet kemerinin takılı olmasına dikkat etmek gerekir. Kemer yolcuları tutacağı için savrulmalarını büyük oranda engeller.
“Hava yastığı nasıl çalışır, hava yastıkları nasıl açılır” sorusunun birden fazla cevabı bulunur:
- Araç yolda giderken herhangi bir darbeye maruz kaldığında ani bir hız kaybı yaşar,
- Elektronik sensörler bu anı hız değişimini tespit eder,
- İvme ölçer darbenin derecesini ölçer ve eğer çarpışma yeterince kuvvetliyse hava yastığı sistemi tetiklenir,
- Kimyasal patlayıcı ateşlenir ve hava yastığı nitrojen ya da argon gazı dolarak şişer,
- Tamamen şişip araçtaki yolcuları güvence altına aldıktan sonra hava yastığının içindeki gaz, küçük deliklerden çıkarak tamamen boşalır.
Tüm bu süreç ise yalnızca 30-40 milisaniye gibi kısa bir sürede yaşanır.Hava yastığının açılmasını sağlayan hız sensörüdür. Araçta aniden meydana gelen hız değişimi sensörü etkiler. Airbag araçta meydana gelen darbe sonrası otomatik olarak açılır. Sistemde genel olarak 4 parça vardır. Bu parçalardan birisi darbe sensörüdür. Darbe olması durumunda sistemin beyni olan parçaya bilgi yollar. Darbenin büyüklüğüne bağlı olarak sistem devreye girip girmeyeceğine karar verir.
Bir diğer parça ise yastığı içerisinde bulunduran deridir. Darbeye bağlı olarak sistem devreye girerse bu deri yırtılır ve içerisinden koruyucu malzeme çıkar. Ekipmanın son parçaları ise emniyet kemerinde bulunan toka ile ateşleme fişeğidir. Sistemin çalışması için emniyet kemerinin takılı olması da önemlidir.
Emniyet kemerinde tokaya bağlı olan iki adet kablo bulunur. Kemer takılı olduğunda araç bunu algılayabilir. Araç içinde farklı sayıda airbag bulunabilir. Bundan dolayı darbe sensörü sayısı da farklılık gösterir. Herhangi bir sorun olmaması ve parçaların çalışması durumunda darbeye bağlı olarak hepsi devreye girebilir.
Airbag içinde gaz bulunur. Üretiminde ise naylon gibi hafif iplikler tercih edilir. Bu sayede hafif yapıdaki yastığın içi hava dolarak aniden şişer ve araçtaki kişilerin alacağı hasarı engeller. Sistem 30 milisaniye gibi kısa bir sürede aktif olur.
Ürünün koruyucu etkiye sahip olmasındaki bir etken de içindeki gazdır. Bu durum “Hava yastığının içinde hangi gaz var?” sorusunun cevabını merak etmeye sebep olabilir. Airbag içinde sodyum azotür bulunur. Çarpışma esnasında sodyum azotür ısınır ve nitrojen gazı ortaya çıkarır. Nitrojen gazı hızlıca yastığın şişmesini ve devreye girmesini sağlar. Bundan dolayı hava yastığının çalışmasını sağlayan olay kimyasal tepkimedir. Yastığın kapanması da son derece hızlıdır. Açılıp kaza esnasında oluşabilecek sorunu önledikten sonra hızla kapanır.
Airbag Lambası Neden Yanar?
Airbag, otomobiller için en önemli güvenlik kaynakları arasındadır. Araçların güvenlik sistemlerinin sorunsuz olduğunu kontrol ederek seyahate çıkılmalıdır. Airbag sisteminin sorunu olup olmadığını anlamanın yollarından birisi lamba kontrolüdür.
“Airbag lambası neden yanar?” sorusunun cevapları arasında hava yastığı sisteminde sorun olması yer alır. “Airbag ışığı neden yanar?” sorusunun farklı cevapları da bulunur. Sensörlerin bozulması ya da hava yastığının kablolarında hasar oluşması ışık yanmasına sebep olur. Emniyet kemerindeki sorun, ön koltuğun alt kısmında kalan konnektördeki arıza gibi sebepler de bu duruma neden olabilir.
Lambada yanmaya sebep olabilecek faktörler arasında aracın aküsünün zayıflaması da vardır. Bu durumda akü tamamen dolu hale getirildiğinde sorun çözülebilir. Araçtaki elektrik problemleri de lambanın yanmasına neden olur.
Önceden yaşanan bir kaza sonucu parçanın çalışmış olması ve üründe meydana gelen hasarın düzeltilmemesi de sebepler arasındadır. Herhangi bir sorun yokken de mekanizma çalışmayabilir. Ürünün çalışmamasına sebep olan bazı durumlar şunlardır:
- Yaşanan çarpışmanın şiddetinin düşük oluşu
- Çarpışmanın arkadan gerçekleşmesi
- Aracın takla atması veya devrilmesi
Alttan alınan darbelerde de mekanizmanın çalışmaması mümkündür. Darbe alttan geldiğinde sensör tarafından algılanması zorlaşır. Bundan dolayı darbenin şiddeti yüksek değilse mekanizma devreye girmeyebilir.
Alttan darbe alma veya diğer örnekteki durumlarda ekipman devreye giremeyebilir. Bundan dolayı parçanın çalışmaması doğrudan bozuk olduğu anlamına gelmez. Işığının yandığı görüldüğünde ise kontrolleri yaptırılmalıdır. Şiddetli bir çarpma sonucunda mekanizma yine devreye girmediyse bu durumda da kontrol yaptırılmalıdır.
Hava Yastığı Tehlikeli mi?
Çarpma şiddetini ciddi oranda düşüren hava yastıkları özellikle kafa ve göğüs yaralanmalarını azaltmaya yöneliktir. Yaklaşık 20 km/sa hızın üzerindeki kazalarda açılan hava yastıklarının görevlerini yerine getirebilmeleri için içinde tutuldukları hazneden saatte yaklaşık 320 km’ye yakın bir hızla çıkmaları gerekmektedir ki bu durum özellikle çocuklar olmak üzere hava yastıklarına çok yakın oturan kişilere zarar verebilecek bir güçtür. Tam da bu nedenle çocuklar hiçbir zaman ve hiçbir koşulda aracın ön koltuğuna oturtulmamalıdır.
Öte yandan hava yastıkları ağırlıklı olarak önden ve yandan gelecek darbelerden sürücü ve yolcuyu korumak için tasarlanmıştır ve bu türden çarpışmaların yarısından fazlası ölüme sebebiyet veren kaza türleridir. Dolayısıyla hava yastıklarının yarattığı tahribat, engel olduğu zarardan daha küçüktür denebilir.
İçerik hazırlanırken yararlanılan kaynaklar:
https://otomobiliyorsun.com/2021/04/21/hava-yastiklari-hakkinda-merak-edilenler/
