Redüktör kısaca, dişli kutusu olarak bilinir. Temel işlevi aracın dönme hareketini torka iletmektir. Farklı redüktör çeşitleri, araçta kullanılan dişli çeşidine göre görevlerini yerine getirir. Peki geniş tanımı ile redüktör nedir, hangi özelliklere sahiptir ve şanzıman ile redüktör aynı şey midir? Toyota Türkiye olarak redüktöre dair merak edilenleri cevapladık!
Redüktör Nedir?
Araçta redüktör, dişli kutusu olarak adlandırılan ve torku artıran bir mekanizmadır. Aracın torkunu artıran dişli kutusu, dişli çarkları kullanarak dönme hareketini bir şafttan diğerine aktarır. Motorlu araçlar dışında da farklı mekanik sistemlerde de redüktör kullanılır. Redüktörün temel işlevi, motorun çıkış hızını azaltmak ve aracın torkunu yani aracın döndürme kuvvetini artırmaktır.
Redüktör dişlileri kullanarak motorun hareketini dişilili aracılığıyla değiştirir. Hız ve torku düzenleyen redüktör ile şanzıman çoğu zaman karıştırılır. Redüktör ile şanzıman arasındaki fark, redüktörün sabit hızı, şanzımanın ise farklı vites değişim hızlarını azaltmasıdır. Redüktör yalnızca elektrikli motor otomobillerde yer alan bir parça değildir. Mekanik ve hidrolik sistemlerde de kendini gösterir. Farklı özellikler ile aynı işlev yerine getiren redüktör çeşitleri ise aşamasına-kademesine ve dişli sayısına göre sınıflandırılır. Redüktör nedir sorusunu cevapladığımıza göre şimdi redüktör çeşitlerine geçelim.
Redüktör Çeşitleri Nelerdir?
Redüktör dişli kutusundaki dişli çiftlerin sayısı kademeyi ifade eder. Redüktör kademesine göre dişli çiftlerin hız ve tork dönüşümü değişiklik gösterir. Bu bakımdan birbirinden ayrılan kademeye göre redüktör türleri şöyledir:
Bir Kademeli: Sadece tek dişli çiftliden oluşur ve düşük oranlarda hız düşürmeye sahiptir. Yine düşük tork arttırma kapasitesi vardır.
Çok Kademeli: Birden fazla dişli çiftliden oluşan redüktör modelleri, çok kademeli olarak adlandırılır. Hız düşürme oranı ve tork arttırma kapasitesi yüksektir. Çok kademeli redüktör çeşidi içinde iki kademeli
Bir de dişli sayısına göre ayrılan redüktör modelleri mevcuttur. Bu modeller de şu şekildedir:
- Düz Dişli
- Helisel Dişli
- Sonsuz Dişli
- Konik Dişli
- Planet Dişli
- Paralel Dişli
- Spinea
Motor gücü, çevrim gücü, ağırlık ve boyut gibi faktörlere göre ayrılan redüktör çeşitleri, hangi redüktörün hangi teknik özelliklere sahip olduğunu da gösterir.
Redüktör Ne İşe Yarar?
Redüktör, endüstrinin pek çok ayağında kullanılan bir mekanik parçadır. Araçlardaki redüktör veya dişli kutusu, ağır cisim taşıyan araçlarda hareket hızını kontrol altına alır. Örneğin; vinç, mikser, konveyör gibi makinelerin ağır cisimleri kontrol altında taşımasını sağlar. Genel olarak redüktör ne işe yarar sorusunun cevapları şu şekildedir:
Hızı Azaltma: Yüksek hıza sahip giriş şaftının dönme hareketini düşük hızlardaki çıkış şaftına iletir. Böylelikle istenilen düşük hızlarda dönme hareketi ortaya çıkar.
Torku Artırma: Motor hızını düşüren redüktör, torku artırarak yüksek kuvvet gerektiren ağır yüklerin taşınmasını kolaylaştırır.
Hareketi Yönlendirme: Bazı redüktör modelleri, motorun dönme hareketini ters yönde yönlendirir. Özellikle endüstriyel iş makinelerinde işlemleri kolaylaştırmak amacıyla redüktörün aracı ters yöne iletme işlevlerinde yararlanılır.
Yükü Dengeleme: Yine endüstriyel makinelerin işine yarayan yükü dengeleme, mekanik sistemli araçlarda yer alır. Redüktör, ağır yükleri taşımak için düşük hız ve yüksek tork oranına çıkmayı kolaylaştırır.
Güç Verimliliği: Dengeli şekilde hızı düşürmek ve torku arttırmak, yakıtın da fazla harcanmamasını sağlar. Daha iyi kontrol avantajı sağlayan redüktör, verimli güç aktarımını da kolaylaştırır.
Daha Uzun Ömürlü Motor Gücü: Aracın düşük hızlarda kontrolünü sağlayan dişli kutusu, motorun aşırı yıpranmasını da önler. Böylelikle motor aşınmasından doğan tamir ve bakım maliyetlerinin de önüne geçilir.
Redüktör-dişli kutusunun temel işlevlerini sıraladığımıza göre bir de öne çıkan özelliklerine göz atalım.
Redüktörün Özellikleri Nelerdir?
Dişli kutusunun öne çıkan özelliği, hız ve tork dengesini kurmasıdır. Yüksek hızda düşük tork, düşük hızda ise yüksek torku güce çevirerek motor güç verimliliği sağlar. Redüktörün teknik özellikleri ise şu şekildedir:
- Redüktörün araç performansını ve verimliliği artırması için dişliler hassas üretim teknikleri ile üretilir.
- Dişlilerde kullanılan malzeme genellikle çeliktir ve özellik de daha dayanıklı kullanım sunar.
- Bazı redüktör çeşitleri, yüksek tork kapasitesine çıkarak ağır malzemelerin kaldırılmasını sağlar.
- Redüktörün teknik tasarımı, modüler tasarıma uygundur. Bu özellik sayesinde farklı uygulama ve işlemler için çok yönlü işlevleri yerine getiren parçalara sahiptir.
- Yüksek yüklerin taşınmasını koylaştırmak için hassas hareket kalibiyetine sahip dişli yapısı mevcuttur.
Genel olarak dişli kutusu, endüstriyel makine ve otomobillerde motorun verimli güç aktarmasına yardımcı olur.
Redüktör nedir, ne işe yarar sorularına yanıt verdik. Otomobil rehberi ve araçlara yönelik bilgiler sunduğumuz Toyota Blog sayfamıza da göz atabilirsiniz.
