Sürüş sırasında herkesin karşılaşabileceği ve fizik kurallarına bağlı olarak gelişen bazı otomobil davranışları bulunuyor. Understeer veya önden kayma olarak bilinen durum da bunlardan biri. Halk arasında kafadan kopma olarak da kullanılan bu otomobil davranışı özellikle viraj dönüşlerinde gerçekleşiyor ve önüne geçilmediği ya da engellenmediği durumlarda tehlikeli kazalarla sonuçlanabiliyor.
Understeer nedir?
Understeer özellikle viraj gibi dönüş anlarında meydana gelen bir otomobil davranışını temsil ediyor. Önden kaymanın meydana geldiği durumlarda otomobilin ön tarafı yol tutuşunu kaybederek sürücünün yönlendirmesi dışına çıkıyor. Yani önden kayma olayında otomobil, sürücünün direksiyonu çevirdiği yöne doğru gitmek yerine dengesini kaybederek farklı bir yöne savruluyor. Bu gibi bir durumda ön tekerlekler yol tutuşunu kaybedip direksiyon yönlendirmelerine cevap vermezken, arka tekerleklerdeki yol kavramasında herhangi bir azalma gözlenmiyor.
Understeer neden olur?
Tıpkı arkadan kaymada olduğu gibi önden kaymada da hem sürüş tekniği hem de otomobilin kendi özellikleri en önemli faktörleri oluşturuyor. Ağırlık dağılımı, süspansiyon ve şasi kurulumu, lastik tipi ve basıncı, viraja girilen hız, frenleme, ağırlık transferi ve direksiyonun yönü önden kaymanın pasif ve aktif faktörleri arasında gösterilebilir. Günlük sürüşlerde oldukça kolay yaşanan bu durumun en önemli nedenlerinin başında ise viraja hızlı bir şekilde girmek geliyor. Virajı alırken hızlanmak veya dönüş anında frene basmak da önden kaymaya sebep olabiliyor.
Önden kayma nasıl engellenir?
Önden kayma, arkadan kaymaya göre daha tahmin edilebilir ve kolay telafi edilebilir olay. Ancak yine de panik halinde yapılan yanlış uygulamaları bilmekte fayda var. Bir virajı dönerken direksiyon simidini çeviriyor ve aracın sizin istediğiniz ölçüde dönmediğini fark ediyorsanız, içgüdüsel olarak direksiyonu daha da çevirmek isteyebilirsiniz. Bu işe yaramadığında ise aklınıza doğal olarak frenlere basmak gelecektir. Ancak bu iki davranışın da önden kayma durumlarında kaza ile sonuçlanabilecek yanlış uygulamalar olduğunu bilmelisiniz. Direksiyonu daha fazla döndürmek ve frenlere yüklenmek lastikleri kilitleyerek araç üzerindeki kontrolü yitirmenize sebep olabilir.
Önden kaymayı hafif direksiyon hareketleriyle engellemek oldukça mümkün. Sağa veya sola dönerken direksiyon açısı çok genişse bunu tersi yönde çevirerek azaltmalısınız. Direksiyonu daha düz bir konuma getirmek tekerlekleri aracın hareket ettiği yön ile aynı hizaya getirecek ve lastiklerin yolu kavramasını sağlayacaktır.
Ayrıca kayma anında otomobili yavaşlatmak gerekebilir. Fren kullanımının oldukça tehlikeli olduğu bu durumda, ayağınızı gazdan çekerek aracı yumuşak bir şekilde yavaşlatabilirsiniz. Araç yavaşladığında, ağırlık arkadan öne doğru transfer edilecek, bu sayede ön lastikler daha kuvvetli bir yol çekişi sağlayacaktır.
Önden kayma yaşamamak için ne yapmalı?
Önden kayma yaşarken bu durumu atlatmak için yapılması gerekenler belli. Ancak bunların uygulanabilmesi her zaman mümkün olmayabiliyor. Çünkü otomobillerin kaçış alanı bulması ve yol tutuşunu sağlaması için geniş bir alana ihtiyacı var. Başka otomobillerin de olduğu akan trafiklerde, kazayla sonuçlanma olasılığı yüksek önden kayma durumunu yaşamamak için bazı sürüş kurallarına dikkat etmek gerekiyor.
- Virajlara girerken hızınızı dönüş anında değil, dönmeden önce azaltmalısınız. Aynı anda hem fren yapıp hem direksiyonu döndürdüğünüzde lastikler üzerinde farklı kuvvet dengeleri yaratacağınızdan yol tutuşunu kaybedebilirsiniz.
- Dönüşlerde fren yapılmaması gerektiği gibi gaza da basılmamalı. Aynı anda hem hızlanmak hem de viraj dönmek istiyorsanız, lastik tutuşlarınızın azalacağını bilmelisiniz. Lastiklerdeki yol tutuşunu korumak için direksiyonu döndürürken gazı çok yavaş bir şekilde verebilirsiniz. Viraj alırken gaza basmak özellikle önden çekişli otomobillerin daha kolay bir şekilde önden kaymasına sebep oluyor.
- Viraj alırken “yavaş gir, hızlı çık” kuralını uygulayarak tahmin ettiğinizden daha dik bir dönüş elde ederek önden kaymayı engelleyebilirsiniz. Motor sporlarında sıkça uygulanan bu kurala göre viraja girerken hızı düşürmek ve yavaşlamak, virajdan çıkarken ise gaz vererek hızlanmak gerekiyor. Ancak gazı yumuşakça verdiğinizden emin olmalısınız.
- Yağmurlu, karlı veya buzlu yol koşullarında trafik kurallarına uyarak daha düşük hızlarda seyahat etmelisiniz. Understeer özellikle yol tutuşunun azaldığı bu gibi hava koşullarında meydana geliyor.
