Elektrikli arabalar yakıt verimliliği, çevre duyarlılığı ve performans anlamında yeni deneyimler sunan bir motor teknolojisiyle çalışıyor. Çamaşır makinesinden küçük fanlara kadar çoğu elektronik eşyadan aşina olunan bu elektrik motorlar, otomobillerde daha verimli bir çalışma prensibinin parçası olarak ortaya çıkıyor.
Elektrikli Araba Motorunun Bileşenleri Nelerdir?
Elektrikli araçların çalışma prensibini daha iyi anlamak için motorda yer alan parçaların ne işe yaradığını bilmekte yarar var. Bilindiği gibi elektrikli araba motorunda mekanik parçalar bulunmuyor. Elektromanyetik alan oluşturarak hareket enerjisi elde eden bu tip motorlarda iki ana bileşen bulunuyor: Stator ve rotor.
Stator
Kısaca elektrikli motorun statik ve hareket etmeyen parçası olarak tanımlanan stator, dönen manyetik alan oluşturmakla görevli bir bileşen. Stator çekirdeği, stator çerçevesi ve bobin gibi parçalardan oluşuyor. Yüksek kaliteli silikon çeliklerin lamine edilmesiyle üretilen stator çekirdeği içinden elektrik akımı geçen bobinleri koruma işlevi görüyor. Stator bobinleri ise elektromanyetik alan oluşturmakla görevli binlerce iletken telden oluşuyor.
Rotor
Elektrikli motorun hareketli parçası olan rotor, elektriğin kinetik enerjiye dönüşümünde önemli bir role sahip. Halka şeklindeki stator çekirdeğinin içine yerleştirilen bu parçanın üzerinde iletken çubuklar bulunuyor. Statordaki bobinlerin ürettiği elektromanyetik alan rotorun iletken telleri üzerinden geçerek bu hareketli parçanın dönmesini sağlıyor. Rotor döndükçe kendisine bağlı çark ve dişlileri de hareket ettirerek kinetik enerji elde edilmesini sağlıyor.
Elektrikli Motor Nasıl Çalışır?
İçten yanmalı motorlara göre daha az bileşene sahip olan elektrikli motorlar basit bir çalışma prensibine sahip.
- Elektrikli bir motorun çalışma serüveni bataryada depolanmış enerjinin motora iletilmesiyle başlıyor.
- Bataryadaki doğru akım motora verilmeden önce kontrol ünitesine gönderilerek alternatif akıma dönüştürülüyor.
- Kontrol ünitesinde dönüşüme uğrayan elektrik akımı ilk olarak motorun stator parçasına gönderiliyor.
- Statorun iç duvarlarında bulunan ve iletken tellerden oluşan karşılıklı dizilmiş üç ayrı bobin çifti bulunuyor.
- Karşılıklı dizilmiş bobin çiftlerinden sırayla geçen elektrik akımı üç fazda gerçekleştirilen bir turun ardından elektromanyetik alan oluşturuyor.
- Sabit statorun içinde oluşan elektrik akımı rotor üzerindeki iletken çubuklardan geçerek parçanın dönmesini sağlıyor.
- Rotorun dönmesi, araba dişlilerini hareket ettirerek sürüş için gereken mekanik enerjiyi yaratıyor.
Elektrikli Araçlar Kendini Nasıl Şarj Ediyor?
Dizel ve benzinle çalışan otomobillerde marşa basılması ve diğer elektronik donanımların çalışması için ihtiyaç duyulan enerji akü tarafından sağlanıyor. Gücü azalan akülerin şarj edilmesi ise araç hareket halindeyken mekanik enerjiyi alternatif akıma dönüştüren alternatör tarafından gerçekleştiriliyor. Peki herhangi bir alternatöre sahip olmayan elektrikli araçlarda batarya kendini nasıl şarj ediyor?
Elektrikli araçlarda kinetik enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesi motor tarafından gerçekleştiriliyor. Bataryanın şarj edilmesi ve motorun alternatör işlevi görmesi gaz pedalı serbest bırakıldığında başlıyor. Sürücü gazı bıraktığında stator tarafından oluşturulan manyetik alan duruyor. Bu da rotorun mevcut manyetik alanın tersi yönde daha hızlı dönmesine neden oluyor. Elektrikli araçlarda ayak gazdan çekildiğinde frene basılmışçasına bir yavaşlama hissedilmesi de bundan kaynaklanıyor.
Elektrikli araçlardaki bu enerji dönüşümü kayıpsız gerçekleşmediği için bataryanın sürekli olarak şarj istasyonlarında doldurulması gerekiyor. Bazen saatler alan bu sürecin elektrikli otomobilleri dezavantajlı konuma düşürdüğü bir gerçek. Ancak elektrikli araç sınıfının bir diğer üyesi olan hibrit teknolojisiyle bu dezavantaj büyük ölçüde ortadan kaldırılmış durumda. Çünkü hibrit otomobiller harici olarak şarj edilmeye ihtiyaç duymayan bir elektrik motoruyla çalışıyor. Benzinli motorla birlikte uyum halinde çalışan elektrikli motor sürüş sırasında kendi kendini şarj edebiliyor.
