Şarj dinamosu, bir tür jeneratör gibi çalışan aküye şarj eden bir ekipmandır. Alternatör yerine de kullanılan şarj dinamosu bazı yönlerden alternatörden farklılık içerir. Toyota Türkiye olarak şarj dinamosu nedir, ne işe yarar ve çalışma mantığı nedir sorusu eşliğinde merak edilenleri cevapladık.
Şarj Dinamosu Nedir?
Doğru akım (DC) yani tek yönden gelen akımdan çıkan şarj dinamosu, araçlardaki bir enerji üretim ve dağıtım sistemidir. Aracın elektrik ihtiyacını yanıtlayan bu ekipman, aküyü şarj etmekle görevlidir. Bu noktada şarj dinamosu ile alternatör arasındaki farkı da açıklamak gerekir. Her iki cihaz da aküyü şarj etmek için kullanılır fakat çalışma prensipleri birbirinden farklıdır.
Şarj dinamosunun çalışması için alternatif akımı doğru akıma dönüştürülmesi gerekir. Alternatör ise direkt alternatif akım üretir. Bu özelliğiyle de alternatörden ayrılır. Ayrıca şarj dinamosu, eski nesil otomobil, motosiklet ve bisikletlerde bulunurken alternatör daha modern ve yeni nesil araçlarda yer alır. Genel olarak her iki sistem de aynı işlevleri yerine getirirken teknik nitelikler ve performans açısından farklı deneyime sahiptirler.
Şarj dinamosu nasıl çalışır sorusunun yanıtı ise elektromanyetik indüksiyon ilkesinde saklıdır. Bu ilkeye göre manyetik alandaki iletken bir elektrik akımının oluşmasını sağlar. Şarj dinamosunun içindeki rotor ve stator parçaları da manyetik alanı değiştirerek elektrik akımının oluşmasını sağlar. Üretilen elektrik enerjisi, aracın aküsüne iletilir ve böylece akü de şarj edilir. Araç hareket ettiği sürece şarj dinamosu da elektrik enerjisini üretmeyi sürdürür. Şarj dinamosunun düzenli çalışması sonucunda akü şarj edilir ve diğer elektrikle çalışan sistemler düzenli hareket eder. Peki tüm işlevleriyle şarj dinamosu ne işe yarar?
Şarj Dinamosu Ne İşe Yarar?
Şarj dinamosu, eski nesil otomobiller başta olmak üzere diğer araçların aküsünü şarj eder. Bilindiği üzere araçtaki akü, elektrikle çalışan tüm araç sistemleri için gereken elektriği depolar. İşte şarj dinamosunun asıl işlevi de aracın aküsüne gerekli elektriği ileterek tüm elektrik sisteminin çalışmasına aracılık etmektir. Genel olarak şarj dinamosunun işlevlerini şöyle sıralamak mümkündür:
- Far, klima, radyo gibi elektrik ile çalışan sistemlerin enerjisini temin eder,
- Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürerek aküyü şarj eder,
- Aracın yoldayken düzenli ve güvenli çalışmasını sağlar,
- Marş motoru ile beraber diğer güvenlik sistemlerinin de kontrollü çalışmasına yardımcı olur.
Genel olarak araçtaki şarj dinamosu, tüm elektrik sistemlerinin güvenli ve düzenli çalışmasını destekler. Elektriğin ana kaynağı olan bu sistemin bozulması durumunda ise aracın çalışması ile ilgili bazı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Peki nedir bu sorunlar?
Şarj Dinamosu Bozulursa Ne Olur?
Şarj dinamosu arızalarından dolayı aracın elektrik üretimi aksar. Şarj dinamosu kömürü biterse ne olur sorusunun cevabı da benzerdir. Şarj dinamosundaki kömürler, aracın tüm elektrik sistemini besler ve aküyü şarj eder. Kömürlerin bitmesi veya aşınması durumunda araçtaki elektrik sisteminde sorunlar ortaya çıkar. Şarj dinamosu bozulursa ne olur sorusunun araçtaki yansıması şu şekildedir:
- Akü düzenli olarak şarj edilmez,
- Elektrik üretimi durur,
- Gösterge panelinde uyarı ışığı yanar,
- Araç aniden stop eder ve motor düzgün çalışamaz,
- Düşük devirlerde motor titremesi görülür,
- Araç yakıt tüketimi ciddi oranda artar.
Şarj dinamosunun bozulması, doğrudan aküyü ilgilendirir. Akünün şarj edilmemesi de motor ile ilgili bazı sorunları beraberinde getirir. Motor yönetim sistemini de etkileyen bu tür bozulmalar, yakıttta da artan bir tüketime neden olur. Genel olarak şarj dinamosu bozulursa ne olur sorusunun cevabı tüm aracı etkileyen bir sorunlar yumağı olarak yanıtlanabilir. Peki şarj dinamosu neden bozulur, şarj dinamosu arızası nasıl anlaşılır?
Şarj dinamosunun bozulma nedenlerinden biri, rulman parçasının arızalanmasıdır. Rulman, hareketli iki parça arasındaki metal temasını önleyen bir makine parçasıdır. Rulmanın arızalanması durumunda şarj dinamosunun da verimsiz çalışması gündeme gelir. Bunun nedeni, rulmanların doğrudan şarj dinamosundaki rotorun dönmesini sağlamasıdır. Rulman arızasını önlemenin yolu ise şarj dinamosunun sökülüp rulmanın değiştirilmesinden geçer. Rulman parçasına yönelik detaylar için Rulman Nedir, Rulman Çeşitleri Nelerdir adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
Şarj dinamosu bozulmasına sebep bir diğer etken ise şarj dinamosundaki kömürlerin bitmesidir. Aşınan veya yetersiz kalan kömürler, direkt olarak şarj dinamosu arızasına neden olur. Şarj dinamosu arıza belirtilerini bilerek bu önemli parçanın düzenli çalışmasına engel olan durumu tespit edebilirsiniz.
Şarj Dinamosu Arıza Belirtileri ve Bakımı
Şarj dinamosu arızası nasıl belli olur sorusu merak edilen konu başlıklarından biridir. Şaj dinamosunun bozulması durumunda aşağıdaki belirtilerin araçta kendini gösterip göstermediğini gözlemleyebiliriz:
- Motorun geç çalışması,
- Farların aniden kararması,
- Şarj ışığının yanması,
- Akü şarj seviyesinin düşmesi,
- Şarj dinamosunda artan sesler.
Şarj dinamosundaki arızası durumunda araçtaki elektrik sistemi düzgün çalışmaz. Şarj dinamosu kasnağının kayması veya aşınması durumunda da görülen arızaya karşı mutlaka yetkili araç servisinden bakım desteği almak gerekir.
Şarj Dinamosu Nerede Değiştirilir?
Şarj dinamosu değişimi, araçtaki elektrik sisteminin çalışması için gereklidir. Değişim için otomobil yetkili servislerinden ve uzman mekanik atölyelerinden destek alınabilir. Adım adım şarj dinamosu nasıl değiştirilir sorusunun yanıtı ise şu şekildedir:
- Aracın aküsü sökülür,
- Şarj dinamosunun olduğu kısımdaki parçalar çıkarılır,
- Kayış, kaynak ve bağlantı tellerine uyumlu tüm parçalar da çıkarılır.
Aracın türüne göre değişebilen şarj dinamosu değişimi genel olarak böyledir. Her bir parçanın sökülüp yeniden takılması karmaşık bir iş olduğundan mutlaka profesyonel destek alarak ilerlemelisiniz. Ayrıca şarj dinamosunun neden bozulduğunu tespit etmek için de yetkili otomobil servisine başvurabilirsiniz.
Şarj dinamosu nedir, ne işe yarar ve arızası durumunda ne yapılır sorularını yanıtladık. Araçların çalışması, bakımı ve merak ettiğiniz diğer tüm araba konuları için Toyota Blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
