Süspansiyon, otomobillerde sürüş güvenliğini ve yolcuların konforunu etkileyen en önemli sistemlerden biridir. Yol tutuşunu ve sürüş kalitesini artırmak için geliştirilmiş bu sistem, çeşitli mekanik bağlantılarla tekerleklerin aynı hizada tutulmasına destek oluyor. Süspansiyondaki yaylar tekerleklerin yukarı yönlü hareket etmesini sağlıyor. Böylece düz olmayan yollarda yaşanan sarsıntılar araç içinde en az şekilde hissediliyor.
Engebeli yollarda yayların neden olduğu tekerlek salınımını dengeleyen sisteme ise amortisör deniyor. Amortisörlerin yokluğunda araç gövdesi tekerlekler üzerinde kararsız bir salınım yapıyor. Bu da konforun azalmasına, kaza riskinin artmasına ve yol tutuşunun kaybedilmesine yol açıyor.
Amortisör Ne İşe Yarar?
Süspansiyon sisteminin ayrılmaz bir parçası olan amortisörler dört tekerleğin her birinde bulunuyor. Yaylardan gelen kinetik enerjiyi sönümlemeye yarayan bu sistemin görevleri ise şunlar:
- Araç gövde hareketini sınırlamak: Amortisörler temel olarak araçlardaki gövde salınımını sınırlamaya yarıyor. Araçlar sürüş sırasında, yaylar aracılığıyla yukarı ve aşağı yönlü tepki veriyor. Bu tür hareketler amortisörler tarafından kontrol altında tutularak zıplamanın önüne geçiliyor.
- Araç sürüşünü dengelemek: Özellikle keskin virajlarda dönüş yapılırken aracın eğilimini dengeleyerek yuvarlanmanın önüne geçiyor.
- Tekerlekleri stabilize etmek: Her bir tekerlekte bulunan amortisörler araç lastikleri üzerinde muazzam bir dengeleyici kuvvet uyguluyor. Engebeli arazilerde sıçramayı önleyerek lastiklerin yol tutuşu sağlamasına yardımcı oluyor.
Amortisör Nasıl Çalışır?
Amortisörlerin nasıl çalıştığını anlamak için elinizi suyun içinde ileri ve geri şekilde hareket ettirdiğinizi düşünebilirsiniz. Elinizi ne kadar hızlı itmeye çalışırsanız, su tarafından uygulanan direnç o kadar yüksek olur ve daha fazla enerji gerektirir. Amortisörler de temelde aynı prensiple çalışıyor.
Amortisörlerin içinde sürüş sırasında yukarı ve aşağı yönlü hareket eden bir piston bulunuyor. Bu piston içi hidrolik sıvıyla dolu bir tüpün içinde yer alıyor. Pistonun her yukarı yönlü hareketinde tüpün içindeki sıvı sıkışmaya uğruyor. Daha fazla sıkıştırılamayan sıvı, pistonun üzerindeki küçük deliklerden aşağı doğru sızma eğilimine geçiyor.
Böylece yollardan gelen sert titreşim hareketleri amortisör sistemi içinde karşı direnç oluşturularak hassas bir biçimde kontrol edilmiş oluyor.
Amortisör Takozu Bozulursa Ne Olur?
Amortisör arızaları farklı şekillerde ortaya çıkabiliyor. Kimi zaman amortisör patlaması olarak bilinen tüp içindeki yağın dışarıya sızması kimi zaman da amortisör üst takozunun bozulması şeklinde meydana geliyor. En yaygın arızalar amortisör takozundan kaynaklanıyor. Takoz arızalarında genellikle şu durumlar yaşanıyor:
- Sürüş sırasında, direksiyon döndürüldüğünde ve steplerden geçerken rahatsız edici bir ses meydana geliyor.
- Yüksek hızlı sürüşlerde ve viraj dönüşlerinde sarsıntı yaşanmasına neden oluyor.
- Bozulmuş takozlar direksiyon hareketlerini etkileyerek hem sürüş güvenliğini tehlikeye atıyor hem de ön düzende deformasyona sebep oluyor.
- Amortisör takozu araçtaki yapısal parçalardan biri olduğundan arıza durumlarında süspansiyon sorunlarının ötesinde başka sorunlara da yol açabiliyor. Fren yaparken araç dengesinin kaybolması ve öne doğru eğilmesi bunların başında geliyor.
Amortisör Takozu Değişimi Ne Zaman Olur?
Amortisör takozuyla alakalı arızalar genellikle zamanla gelişen yıpranma ve korozyonlardan kaynaklanıyor. Rulmanın içindeki gres yağı kuruduğunda veya aktığında kaba bir şekilde çalışan takoz zamanla aşınabiliyor.
Takoz değişiminin ne zaman yapılacağını anlamak için amortisörlerden gelen seslere kulak vermek yeterli. Direksiyonu sağa ve sola çevirdiğinizde kaba bir ses duyuyorsanız amortisör takozu değişimi yapmanız gerekebilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda en kısa sürede bir yetkili bayiye başvurmalısınız. Aksi Takdirde, bozuk takozla uzun süre yolculuk yapmanız durumunda daha ciddi arızalara sebebiyet verebilir ve daha maliyetli bir amortisör onarımı yaptırmak zorunda kalabilirsiniz.
