Aracın güç aktarma organları arasındaki şaft nedir sorusunun kısa cevabı şanzımandan çıkan dönme hareketini diferansiyele aktarmasıdır. Peki daha önce ele aldığımız Güç Aktarma Organları arasındaki şaft ne işe yarar, şaft arızaları durumunda ne yapmak gerekir? Merak edilenleri Toyota Türkiye olarak ele aldık!
Araba Şaftı Nedir?
Şaft, binek araçlar ile birlikte kamyon, otobüs, iş makinesi gibi yüklü araçlarda kullanılır. Bir diğer adı ise kardan milidir. Araba şaftı, vites kutusundaki hareketi bir diğer güç aktarma organı olan diferansiyele iletir. Böylelikle sürüş deneyiminin daha güvenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Araba şaftı uzun ve kalın mil görünümüne sahiptir. Esnek yapıya sahip olmasından dolayı aracın süspansiyon hareketlerine kolayca uyum sağlayarak engebeli yollarda düzenli sürüşe yardımcı olur. Arabada şaftın yeri ise motor ile arka dingilin arasıdır.
Şaftın Özellikleri Nelerdir?
Dayanıklı bir güç aktarma parçası olan şaft, aynı şekilde dayanıklı malzemelerden üretilir. Bu üretim özelliği sayesinde araç çok daha güvenli bir sürüş deneyimine sahip olur. Ayrıca araba şaftı, araç uzunluğuna göre uzamasıyla oldukça esnek bir yapıya sahiptir. Genel olarak araba şaftının özellikleri şu şekildedir:
- Hem tek hem de çift araç şaftları mevcuttur.
- Arkadan itişli ve dört çeker (4×4) araçlarda yer alır.
- Çelikten üretilen malzemeler ile yapılır.
- Genellikle iki parçadan oluşur.
- Pürüzsüz bir yüzeye sahip olmasından dolayı olası sürtünmeleri önler.
Araba şaftının genel özellikleri, aracın temel çalışma prensibini yerine getirmeye dayalıdır. Peki şaftın görevi nedir, neden aracın çalışması için gereklidir?
Arabada Şaft Ne İşe Yarar?
Araba şaftı amacı, diferansiyele aktarılan hareketi oradan tekerleklere iletmek olabileceği gibi şanzımandan aldığı hareketi diferansiyele aktarmakta olabilir. Bu görevi yerine getirerek engebeli yollarda güvenli ve düzenli bir sürme deneyimi sağlar. Şaftın görevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Şanzımandan çıkan dönme hareketini diferansiyele ileterek tekerleklerin dönmesini sağlar.
- Engebeli ve yokuşlu yollarda aracın sarsılmasının önüne geçer.
- Şanzımandan çıkan sesi azaltır ve şanzımanın kullanım ömrünü uzatır.
- Aracın ön ve arka akslarına güç iletimini sağlayarak aracın kontrollü şekilde dönüş yapabilmesine yardımcı olur.
- Aracın güç aktarımının düzgün şekilde yapılmasını destekleyerek aracın daha az enerji harcamasına ve yakıttan tasarruf etmesini sağlar.
Sık Karşılaşılan Şaft Arızaları Nelerdir?
Şaft dayanıklı çelik malzemeden üretilmiş olsada belli başlı durumlar, şaftın arızalanmasına neden olabilir. Bu arızaların genel nedeni, periyodik kontrollerin gecikmesi ve dış etkenlerdir. Şaft arıza belirtileri genel olarak şu şekildedir:
- Dönüş sırasında tekerleklerin düzgün dönmemesi,
- Aracın ani titreme yapması,
- Aracın kontrol edilmesinin zorlaşması,
- Aracın gıcırtı ve tıkırtı yapması.
- Aracın hareket etmemesi.
Şaft arızalarını anlamak için öncelikle araçta normalin dışına çıkan gıcırtı ve tıkırtıları dikkate almak gerekir. Aracın altından gelen tıkırtı ve gıcırtılar, aynı zamanda aracın titremesine de sebep olur. Yine aracın kontrolünde ve dengesinde meydana gelen anormallikler de şaft hasarından dolayı olabilir. Şaft arıza belirtilerine sebep olan ve bakım gerektiren şaft arızaları da şöyledir:
Takozun Yırtılması
Araç seyir hâlindeyken anormal ve artan titremeler meydana geliyorsa şaft takozu hasar almış olabilir. Şaft takozu, şaftın araca bağlandığı temel yerdir. Sabit hız veya hızı arttırma durumunda kendini gösteren şaft takoz arızası, gürültülü sesler eşliğinde aracın kontrol edilmesini de güçleştirir. Ayrıca titreşim seviyesinin yükselmesiyle lastik balans ayarının da bozulmasına neden olabilir.
Balansın Bozulması
Şaft balansı, dönme hareketi sırasında aracın titretmeden güvenli bir dönme yapmayı sağlar. Şaft balansının bozulması ise aracın alttan hasar alması veya şaft mafsalının arızalanması kaynaklıdır. Bu balansın bozulması durumunda lastik balans ayarını da bozulur. Şaft balans arızasının çözümü ise şaftın sökülmesi ve değiştirilmesidir.
Şaftın Kırılması- Kopması
Şaft arızalarından biri de aracın alttan darbe alması sonucunda oluşabilen şaft kırılmasıdır. Her ne kadar şaft çelik malzemeden yapılmış olsa da tümseklerde alınan darbeler, şaft kopması veya kırılmasına neden olabilir. Şaft kırılmasının en fazla görüldüğü araçlar ise eski model arabalardır. Bu arabalarda çürümeye ve aşırı neme bağlı şaft kırılması görülebilir. Şaftın kırılması, yüksek hız ile yoluna devam eden araçlarda tehlike meydana getirebilir. Riskli durumların önüne geçmek için düzenli araç ve şaft bakımına ihtiyaç vardır.
Şaft Bakımı Nasıl Yapılır?
Aracın güç aktarma fonksiyonunun düzgün çalışması adına şaft bakımının periyodik olarak ele alınması gerekir. Erken tespit önemli olduğu için şaftın arıza belirtilerini ciddiye alıp bakıma götürmek önemli ölçüde sorunu çözecektir. Bu noktada yapılan bakım işleminde öncelikle arızanın nedeni ve belirtileri üzerinde durulur. Buna göre de şaft bakımında; sürtünmenin azaltılması, çatlama, kırılma ve aşınma gibi durumlara karşı yağlama işlemi yapılır. Bazı arıza durumlarında ise şaftın değişmesi gerekir. Arızaya sebep olan kısmı değiştirerek arıza belirtilerinin önüne geçilebilir.
Şaft nedir sorusundan hareketle şaft ne işe yarar, şaft neye güç verir ve arıza durumunda ne yapılır sorularına yanıt verdik. Toyota Türkiye blog sayfamızı ziyaret ederek araç güç aktarma organları ve otomobil dünyasına dair güncel bilgilere ulaşabilirsiniz.
Şaft Neye Güç Verir?
Şaftın temel işlevi, vites kutusundaki hareketi bir diğer güç aktarma organı olan diferansiyele iletir. Yani şaft diferansiyele güç aktararak tekerleklere hareket kazandırır.
Arabada Şaft Neresi?
Metal uzun çubuk biçiminde olan şaft aracın motor ile arka dingil arasında bulunur. Genellikle arkadan çekişli araçlarda yer alan mekanik bir parçadır.
Şaft Bozuk Olursa Ne Olur?
Şaftın arızalanması, aracın kontrolünde ve dengesinde birtakım sorunlara neden olur. Araç ani titreme yapar ve her bir dönüşte tekerleklerin düzgün çalışmamasına sebep olabilir.
