ABS Fren Sistemi Nedir? Ne İşe Yarar?

Trafikte en deneyimli sürücüler bile beklenmedik bir tehlikeyle karşı karşıya kalabiliyor. Bu tehlike veya olası bir çarpışma anında ise her sürücünün ilk refleksi frene basmak oluyor. Tam da bu noktada ABS fren sistemi devreye giriyor. Kilitleme önleyici fren sistemi anlamına gelen ABS, tüm modern otomobillerde standart bir güvenlik özelliği olarak geliyor. Birçok fonksiyonu bulunan bu fren sisteminin temel amacı, aracın savrulmasını önleyerek sürücüye direksiyonu yönlendirme kabiliyeti sağlamaktır. 

Peki, ABS fren sistemi ne zaman bulundu? ABS’nin motorlu araçlar dünyasına girişi 1920’li yıllara dayanıyor. Uzun yıllar uçak teknolojisi olarak kullanılan ABS’nin bir otomobilde kullanılması ise ilk olarak 1967 yılında İngiltere’de gerçekleşti. Sürekli bir gelişim süreci yaşayan ABS fren sistemi günümüzde daha maliyetsiz ve küçük olduğu için hemen her otomobilde bulunuyor. Şimdi gelin ABS fren sistemi nedir, ne işe yarıyor sorusu eşliğinde bu sisteme dair merak edilenleri cevaplayalım. 

ABS Nedir?

Bir diğer adı kilitlenme karşıtı fren sistemi olan ABS fren, Anti-Lock Braking System kelimesinden türetilmiştir. Bu sistem, otomobil güvenliğini sağlamlaştırmak amacıyla 1936 yılında geliştirilmişti. Geleneksel fren sisteminin aksine akıllı tren sistemini barındıran bu kullanım, kısa mesafede daha iyi ve hızlı frenleme olanağı sunar. 

ABS Fren Sistemi Ne İşe Yarar?

Eski model arabalar ABS’den yoksun bir şekilde hayatına devam etse de modern otomobillerin olmazsa olmazı olan ABS frenin işe yarar pek çok yanı var. ABS fren sistemi ne işe yarar sorusunun cevapları da şu şekildedir:

• ABS, en temelde sert frenlemenin yapıldığı anlarda sürücülerin aracı daha iyi kontrol etmelerini sağlar. 
• Bu fren sistemine sahip olmayan bir araçta frene basıldığında tekerlekler tamamen kilitlenerek araç savrulabilir. 
• ABS sürücüye en zor anlarda bile hareket kabiliyeti sağlayarak güvenli bir sürüş imkânı tanır. 
• Sürücü fren pedalına tüm gücüyle bassa bile ABS sistemi bunu görmezden gelerek optimum frenleme seviyesini ayarlayabiliyor. 
• ABS’nin bir diğer işlevi de ASR sistemiyle entegre olarak çalışmasıdır. ASR adı verilen çekiş kontrol sistemi yol tutuşunun azaldığı patinaj durumlarında ABS’den yardım alarak aracın yol tutuşunu tekrar kazanmasını sağlar. 

ABS Fren Sistemi Nasıl Çalışır?

ABS fren sistemi oldukça basit bir çalışma prensibine sahiptir. Sistem görevini yerine getirebilmek için dört farklı bileşene ihtiyaç duyulur. Bunlar hız sensörü, valfler, elektronik kontrol ünitesi ve hidrolik kontrol ünitesinden oluşur. ABS fren sisteminin çalışmasında şu aşamalar yer alır:

• Hız sensörleri her bir tekerleğin hızını takip ederek bu bilgileri elektronik kontrol ünitesine gönderilir,
• Elektronik kontrol ünitesi hız sensörlerinden aldığı bilgiyle tekerleklerin dönme hızını ve ivmesini hesaplanır,
• Pompa ya da hidrolik kontrol ünitesi olarak adlandırılan bileşenin görevi ise elektronik kontrol ünitesinden gelen komutları uygulanır,
• Hidrolik kontrol ünitesinin gerektiğinde fren pompalamak ve bunu sonlandırmak gibi görevleri de mevcuttur,
• Aynı zamanda hidrolik basıncı artırarak frenleme gücünü artırabilir veya pedala uygulanan kuvveti göz ardı ederek frenleme şiddetini düşürebilir,
• Valfler ise ABS işlemi sırasında frenlere uygulanacak hava basıncını ayarlar,
•  Her frenin fren hattında ABS tarafından kontrol edilen bir valf bulunur,
• Valfler, ABS kullanıldığı sırada üç farklı pozisyonda çalışır: İlk pozisyonda, fren valfleri tamamen açık bir şekilde ana silindirden gelen basıncın frenlere aktarılmasını sağlar,
• İkinci pozisyonda fren valfleri kapanarak ana silindirden frenlere giden basıncı azaltıyor. 
• Üçüncü pozisyonda ise valfler yarı açık bir şekilde bir miktar hidroliğin geçişine izin verir,
• Valflerin üçüncü pozisyonu araç duruncaya kadar devam eder,
• Yüksek hızlarda fren yapıldığında oluşan direnç, valflerin bu şekilde çalışmasından kaynaklanır. 

Genel hatlarıyla ABS fren sisteminin çalışması bu şekildedir. Şimdi ABS’ye dair merak edilenleri detaylandıralım. 

Araçta ABS Olup Olmadığını Anlayabilir Miyiz?

Her otomobil farklı ABS fren sistemine sahip olabilir. Bazı araçların dört tekerleğinde de ABS bulunurken bazılarının sadece arka tekerleğinde bulunur. Örneğin eski model ve bazı spor araçlarda arka teker ABS’lere rastlayabilirsiniz. Ancak dört tekerleğinde de ABS sistemine sahip olan araçlar daha güvenli bir sürüş imkânı sunar. Çünkü arka tekerleklerin haricinde ön tekerleklerin de kilitlenmesini engelleyerek sürücünün direksiyon hakimiyetini artırır. 

Araçta ABS olup olmadığını anlamanın yolu ise ani frende tekerleğin kilitlenip kilitlenmediğine bakmaktır. Zaten ABS’nin bir diğer adı kilitlenebilir fren sistemidir. Bu belirti dışında ani fren yapıldığında tekerlek arkasında kesik kesik tekerlek izleri olursa da ABS var demektir. Ayrıca araca sonradan da ABS eklenebilir. Bunun için aracın modeline uygun ABS sistem parçalarını edinmeniz gerekir. 

ABS Fren Sistemi Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

ABS fren sistemi avantajları şu şekildedir:

• Ani frende ve acil durumlarda tam kontrol imkânı sağlar,
• Fren basınç dengesini korurken aracın en doğru mesafede en uygun freni yapmasına olanak tanır,
• Ani frenlerde tekerlekleri kilitleyerek olası kazaların önüne geçer,
• Aracın daha iyi ve güvenli yol tutuş performansına sahip olmasını sağlar. 

ABS belli başlı avantajları içermesiyle beraber bazı dezavantajları da barındırır. Bu dezavantajları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Yüksek hızlı bir aracın ani fren yapmasını sağlama durumunda araç kayabilir,
• ABS arızası olması durumunda maliyetli onarım söz konusudur,
• Sistemde yer alan sensör, vana ve fren hidroliğinin düzenli kontrolden geçmesi gerekebilir. 

ABS, avantajlarıyla öne çıkan bir fren sistemidir. DSC yani Dinamik Denge Kontrolü ile uyumlu çalışır. Özellikle karlı, yağışlı ve virajlı yollarda ani fren yapmayı sağlayan özelliğiyle pek çok kazayı da engeller. Bununla beraber ABS arızası meydana geldiğinde bu avantajlar yerine olumsuz durumlarla karşılaşabilirsiniz. 

ABS Arızası Neden Olur?

ABS fren sistemi arızaları, direkt ABS kaynaklı olabileceği gibi diğer teknik sorunlardan kaynaklı da olabilir. ABS arızası nedenleri şu şekildedir:

• Fren sıvısının eksik olması
• ABS modülünün aşınması
• Hidrolik pompaların yıpranması
• Hız sensörünün arızalanması

Yukarıdaki arızalardan bazıları, ABS’nin iletişim kurduğu parçalardan kaynaklıdır. ABS arızası meydana geldiğinde gösterge panelinde ABS uyarı ışığı yanar. Bu uyarıdan sonra yapılması gereken ise arızalı ABS sensörünün değiştirilmesidir. Arızanın neden kaynaklandığını tespit etmek ve buna göre çözüm bulmak amacıyla yetkili araç servisine danışmak gerekir. 

Araçta abs fren sistemi nedir, nasıl çalışır ve işlevleri nelerdir sorularını yanıtladık. Araç donanımları, ekipmanları ve otomobil dünyasına dair rehber içerikler için Toyota Blog sayfamıza göz atabilirsiniz.