Dizel ve benzinli araçlarda EGR Valfinin düşük emisyon değerlerine büyük katkısı vardır. Bu valf tüm içten yanmalı motorların içerisinde konumlandırılmaktadır. EGR, egzoz gazını belirli aralıklarla emme sistemine göndererek zararlı egzoz emisyonlarını azaltmaya yardımcı olan bir sistemdir.
EGR Valfi devirdaim işleminde aracın daha çevreci olarak çalışmasını sağlar. İçerisinde bulunan silindirden geçen egzoz gazının belirli bir oranı, motora giren temiz hava ile karışır. Bu değerler yaklaşık olarak %6 ila %10 arasında değişmektedir. Bu sayede motorda yer alan yanma odasında, yanma sıcaklığı ve fazla oksijen miktarını azaltır.
EGR, bir emisyon sistemi olarak karşımıza çıkar. Araç içerisinde döngünün sağlanması ve oksijen miktarının azalmasıyla yanıcılık da ortadan kalkar. Oksijen yanıcı bir gazdır ve fazla bulunması ve düzgün bir ateşlenmenin sağlanamaması halinde reaksiyona girecektir. Buna önlem olarak bu valfler kullanılmaktadır. Günümüzde EGR Valfi, elektrik kontrollü olarak tasarlanmaktadır.
EGR Valfinin Görevi Nedir?
Yazının başında bu valfin ne işe yaradığını inceledik ancak bu mekanizmanın çok farklı işlevleri vardır. Bu sebeple bu soruyu detaylı bir şekilde cevaplamak gerekir. EGR, egzoz gazı sirkülasyonunda önemli bir motor aksamıdır.
Emme manifoldu üzerinde bulunan bu aksam, motor kontrol ünitesinden komut alarak çalışır. Çalıştığı zaman emme manifolduna giden egzoz gazının geçiş kontrollerini bu aksam sağlar. Valf bir sirkülasyon sistemi olmakla birlikte, esas görevi ise gazların geçiş kontrolleridir. Bu sayede zararlı gazların kontrolü yapılır ve silindir içerisinden atılır.
Silindir, bu valfin yapısında yer alan ve yanmış gazın geçmesini sağlayan aksamlardan biridir. Bir süre sonra, egzoz gazının yanma işleminde silindirin sürece tekrar dâhil edilmesi gerekir. Azot oksit ve nitrik oksit doğaya ve insan sağlığına zararlı gazlardır. Bu aksamın görevini yerine getirmesi için motorun düşük yük durumunda olması gerekir. Düşük güç durumunda yanma odası içerisinde bir miktar oksijen yer alır.
EGR Valfi Nasıl Çalışır?
Motor düşük yük durumlarında EGR Valfinin açılması konusunda komut verir. Bu komutun alınmasıyla birlikte valf açılarak bir miktar egzoz gazı manifoldu içerisine girer. Silindirlerin içerisinde nitrik asit ve azot oksit gibi gazlasın yanması sağlanarak, silindirden atılır. Silindirden atılan bu zararlı gazların büyük bir kısmı valfin içerisine döner.
Bazı motorlarda, ara soğutucuda egzoz gazlarının sıcaklığı düşürülür. Bu gazlar valfin izin verdiği ölçüde emme manifoldu ile havaya karışır ve yeniden bir yanma döngüsü oluşturur.
Araçta gazların yeniden yanmasıyla bu sirkülasyon sürekli olarak devam eder ve emisyon değerleri düşer. Silindir içerisindeki sıcaklık, bu devridaim sırasında düşer ve verim yükselir. Verim oranı arttıkça araç içerisinde yakıt tüketimi pozitif yönde etkilenir. Bu sayede motor da daha sağlıklı şekilde çalışmaya devam eder.
EGR Valfi Arıza Belirtileri
EGR Valfi arızası zaman içerisinde kullanıma bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu aksam, egzoz gazlarının oluşturduğu kurum nedeniyle zaman zaman tıkanır. Bu durumlarda oluşan kurum, valfin hatalı çalışmasına ve bozulmasına yol açar. Bu aksam temizlendiği takdirde yeniden eski performansı sergileyerek, doğru şekilde çalışmaya başlar. Bu yaygın görülen arızaların dışında birçok farklı arıza da yaşanabilir. Arıza durumlarında şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Seyir halindeyken, sürücünün hissedeceği ölçüde motorda sarsıntılar yaşanması ve motorun çalışmaması, motorun basınç dengesi bozulduğu için kontrol sorunlarının yaşanması
- Ateşleme sistemine yanlış bilgi gideceği için fazla ateşleme ya da kuru yakıt yakma gibi problemler oluşması
- Ateşleme zamanlaması ve yakıt enjeksiyonu sorunları performans düşüklüğüne ve fazla yakıt tüketimine yol açması
- Aracın önceki kullanımlara oranla daha fazla yakıt harcaması
- Çekiş gücünde düşüş yaşanması ve egzozdan siyah duman çıkması
- Motor arıza ışığının ve araç içi göstergelerin yanması
- Emisyon değerlerinde kayda değer yükseliş yaşanması
- Çalışma hâlindeki motorun sıcaklığında artış
- Düzensiz rölanti devrinin yaşanması ve ateşlemede gecikme, devir dalgalanması yaşanması
- Araçta performans düşüklüğü ve hızlanma anlarında silkelenme durumlarının yaşanması
Motorda bulunan yanma odasının içerisinde yanmamış oksijen gazının kullanılabilir hale getirmesi nedeniyle bu parça, performansı yükseltir. Valf arızaları ya da tıkanma durumlarında ayağınızı pedaldan çektiğiniz anda tekleme meydana gelebilir.
EGR’nin temizlenmesi durumunda birçok sorunun önüne geçilse dahi zaman zaman değiştirmek zorunda da kalınabilir. Bu durumda periyodik olarak temizlik gerekir. Buna karşın farklı bir arıza söz konusu olduğunda valfin değişmesi gerekir. Eğer belirtilere rağmen araç uzun süre bu şekilde kullanılmaya devam edilirse, motorda kalıcı hasarlar meydana gelecektir.
EGR Valfi Neden Arızalanır?
EGR valfi arızalarının başlıca sebepleri arasında elektrik tesisatı sorunları ve EGR sistemi boruları gelmektedir. Bununla birlikte sürekli olarak yüksek sıcaklığa ve egzoz dumanına maruz kalarak çalışan bu parçada kirlenmeye bağlı olarak gelişen arızalar da meydana gelebilir. Valfin karbon atıkları ve yabancı maddeler tarafından kirlenmesi temizlikle giderilebilecek sorunlara sebep olsa da uzun vadede değiştirilmesi önerilmektedir.
EGR valfindeki tıkanma problemlerinin sebep olduğu performans sorunlarını ortadan kaldırmak için valfin temizlenmesi gerekir. EGR valfi temizleme işlemi motor bloğunun yanında bulunan valfin yerinden sökülmesiyle başlar. EGR valfinin çıkarılması profesyonellik isteyen bir iş olduğundan işinin ehli kişilerde yapılmasında fayda vardır.
İlk olarak valfi motora bağlayan cıvataları gevşeterek parçayı çıkarabilir ve valf bağlantı borularını temizleyebilirsiniz. Temizlik işleminin son aşaması valf kapalıyken borularının emme manifolduna bağlandığı yer olan giriş portunun karbon birikintilerinden arındırılmasını içerir.
EGR Valfi Nasıl Değiştirilir?
Temizlenmesine rağmen EGR arızası devam ediyorsa muhtemelen valfinin değiştirilmesi gerekir. Bunun için yetkili servise başvurmak gerekir. Değişim yapıldıktan sonra motor çalıştırılmalı ve sızıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
EGR Valfi İptal Edilirse Ne Olur?
Egzoz gazının devridaimini sağlayan EGR valfi sürücüler tarafından çeşitli motivasyonlarla iptal edilebiliyor. Dizel motorlarda performans artışı sağlamak için EGR valfi iptali sık yapılan işlemlerin başında geliyor. EGR valfi iptal edildiğinde daha düşük motor sıcaklığı, iyileştirilmiş gaz kelebeği tepkisi, daha iyi yakıt ekonomisi, yağ kirliliğinin ve motordaki karbon yataklarının azaltılması gibi avantajlar sunabilmektedir.
Ancak dizel partikül filtresinin kullanıldığı araçlarda EGR valfinin çıkarılmamasında yarar var. Çünkü EGR valfi dizel partikül filtresinin rejenerasyonu için bir ön koşul olduğundan bu parça çalışmayabilir. Öte yandan egzoz gazı sıcaklığının artması ve emisyon testlerinde başarısızlık riski gibi dezavantajlar EGR valfi iptali zararları arasında yer almaktadır.
Kaynakça:
