Anahtarı çevirip aracı çalıştırdığınızda her şey sorunsuz bir şekilde ilerlerken arka planda bir dizi olay gerçekleşiyor. Mekanik hareketin başlaması motordaki bujilerin hava-yakıt karışımını ateşlemesiyle başlıyor. Bu sistemin en önemli parçalarından biri ise ateşleme bobini. Yakıt tüketiminden performansa kadar birçok sürüş dinamiğini doğrudan etkileyen ateşleme bobini hakkındaki tüm bilgiler bu yazıda.
Ateşleme Bobini Nedir?
Arabalardaki akü 12 voltluk düşük bir gerilime sahip olmasından dolayı bujinin ateşlemeyi başlatmak için ihtiyaç duyduğu binlerce voltu üretmekte yetersiz kalıyor. Temelde küçük bir transformatör olan ateşleme bobini ise araç aküsünden gelen 12 voltluk gerilimi ihtiyaç duyulan yüksek volt seviyesine çıkarmaya yarıyor.
Ateşleme bobinleri üç temel bileşenden oluşuyor:
- Birincil sargı: Birbirinden izole 200 ila 300 sargılı kalın bakır telden oluşuyor.
- İkincil sargı: Yaklaşık 2 bin tur civarında ince bakır sargılarından oluşuyor.
- Demir çekirdek: Lamine demirden oluşan çekirdek enerjiyi manyetik alan şeklinde depolamak için kullanılıyor.
Kontak anahtarı AÇIK konumuna getirildiğinde birincil sargıdan geçen akım demir çekirdekte ve çevresinde manyetik alan oluşturuyor. Kontak kesildiğinde birincil akım çökerek çekirdekteki manyetik alan daralıyor. Manyetik alandaki bu ani kırılma ikincil sargı boyunca çok yüksek bir gerilime neden oluyor. İndüklenen voltajın büyüklüğü 50 bin volta ulaşarak ateşleme yapmak üzere bujiye iletiliyor.
Ateşleme Bobini Neden Arıza Yapar?
Ateşleme bobini ömrü ortalama 160 bin kilometre olsa da sürüş koşulları ve uzun süreli kullanıma bağlı olarak çeşitli nedenlerle arıza meydana gelebiliyor. Ateşleme bobini arızasının en yaygın nedenleri şunlar:
- Aşırı ısınma
Ateşleme bobinleri ısı toleransı yüksek bir silikon-demir alaşımından üretiliyor. Bununla birlikte, ateşleme sisteminin diğer bölümlerine lehimlenen iç bileşenleri bobinin aksine daha düşük sıcaklıklarda aşırı ısınabiliyor. Artan sıcaklık elektrik akım miktarını azaltarak bobin arızası meydana getiriyor.
- Bobin içindeki elektrik dalgalanmaları
Ateşleme bobinleri yüzbinlerce kilometre dayanacak şekilde tasarlanmasına rağmen sürekli kullanımda aşınmalar kaçınılmaz hale geliyor. Ateşleme sırasında bobinden geçen yüksek miktarda sürekli akım; sargı, kule ve muhafaza bölümleri arasındaki yalıtımı bozuyor. Bu yalıtım kaybı mekanik arızaya ve aşırı ısınmaya neden oluyor.
- Direnç problemleri
Düzgün çalışan bir ateşleme bobininde direncin orta düzeyde sabit tutulması gerekiyor. Sargılardaki normalden düşük veya kısa direnç bobin üzerinde daha fazla elektrik yaratıyor. Bu da tüm ateşleme modülüne hızlı bir şekilde zarar veriyor. Direnç seviyelerindeki farklılık zayıf kıvılcım oluşturarak aracın çalışmamasına ve bobin çevresindeki mekanik parçaların arızalanmasına neden oluyor.
Ateşleme Bobini Arızası Nasıl Anlaşılır?
Arabalarda motor stabil bir şekilde çalışmıyor ve yumuşak bir sürüşte sürücüye sorunlar yaşatıyorsa, ateşleme bobini arızası meydana gelmiş olabilir. İşte ateşleme bobini arızasına işaret eden belirtiler:
- Kötü yakıt ekonomisi
Arızalı bir ateşleme bobini bujinin ihtiyacı olan volt değerini sağlayamadığından motor yetersiz akımı telafi etmek için daha fazla yakıt tüketiyor.
- Yağ sızıntısı
Kötü çalışan bir ateşleme bobininde aşırı ısınma meydana gelebiliyor. Bu durum tel sargılardaki mahfazanın kırılmasına ve dolayısıyla yağ sızıntısına neden oluyor.
- Motor teklemesi
Ateşleme bobininden kaynaklanan arızalarda yanlış zamanda ateşleme veya hiç ateşlememe sorunları görülebiliyor. Motorun rölantideyken sarsıntılı bir şekilde çalışması bobin arızasının belirtileri arasında yer alıyor.
- Arabayı çalıştırma sorunları
Bobinlerde meydana gelen bir problem bujilerin ihtiyaç duyulan akım miktarına ulaşamamasına neden oluyor. Özellikle kış aylarında arabayı çalıştırmakta güçlük yaşıyorsanız arıza meydana gelmiş olabilir.
- Gösterge panelinde motor uyarı ışığı yanması
Kötü bir ateşleme bobini motor çalışmasını doğrudan etkilediği için arıza durumunda gösterge panelindeki motor ikaz ışığı uyarı veriyor. Bu uyarı ışığının herhangi bir motor arızasında da yandığını belirtmekte fayda var. Bu nedenle ancak yukarıda sıralanan diğer belirtilerle birlikte ortaya çıktığında ateşleme bobini problemlerinden şüphelenmek gerekiyor.
